Mỗi ngày 1 câu trong quyển "Minh tâm bảo giám"

Mình có một quyển sách mang tên " minh tâm bảo giám" do dịch giả Nguyễn Quốc Đoan biên soạn và ấn hành năm 1996. " Minh tâm bảo giám" là một quyển sách quen thuộc của người học chữ Nho ngày xưa, thời mà Nho học không chỉ chiếm địa vị trọng yếu về chính trị mà còn được coi là tiêu biểu cho giá trị tinh thần, đạo lý Phương Đông Nay. Sách vốn là 1 tập đại thành gồm 20 thiên. sưu tập các câu danh ngôn của các bậc danh nho, hiền triết trung hoa từ cổ đại đến đời Tống." (dịch giả Nguyễn Quốc Đoan)
Ý của mình là mỗi ngày đưa lên diễn đàn từng câu trong từng thiên và anh em trong diễn đàn cùng kể hay phân tích 1 câu chuyện liên quan đến câu đó và bác nào có thể chuyển sang tiếng hán để anh em cùng học là rất hay.
Cảm ơn anh em đã quan tâm nha.

第1 - Thiên thứ 1 - Kế Thiện

Thiên kế thiện khuyên người ta nên giữ lấy tính lành do trời phú ban cho. Nho giáo quan niệm " Nhân chi sơ tính bản thiện". Tính người vốn là chí linh chí thiện
Kể chi khôn dại sang hèn
Tính lành ai cũng vẹn tuyền từ xưa
Bản tính là thiện tại sao sinh ra ác? Nho giáo giải thích tính ác là do tập nhiễm vật dục mà thành.
Vậy bản nguyên của tính là thiện. nhưng vì có tính khí bẩm nên mới ác. Kinh dịch bảo phải là kế thiện. Mà đã có kế thiện thì tất cũng có cái thành tính cũng như nước, có nguồn nước thì tất có dòng chảy. dòng nước có trong có đục cũng giống như tính khí bẩm có thiện ác. Bản nhiên của nước chỉ trong chứ không có trong - đục đối nhau. Bản nhiên của tính là thiện chứ không có ác - thiện đối nhau. Mạnh Tử lý luận : "Bản tính con người không ai không thiện, như nước không nước nào không chảy chỗ thấp. Nay nước kia bị đập cho bắn lên thì có thể khiến vọt qua trán; ngăn mà cho đi ngược thì có thể khiến tràn lên núi. Ấy há phải nguyên tính của nước thế đâu vì thế bị đập, bị ngăn mới như thế. Người ta làm điều bất thiện vì cái tính bị vật dục che lấp, cũng như nước bị đập, bị ngăn cản lại vậy."
Về vấn đề tính, người đương thời và ngưới các đời sau có nhiều thuyết và kiến giài khác nhau. nhưng tựu trung thuyêt tính thiện của Mạnh Tử vẫn được giới nho sĩ coi là chính thống.

1. (Phiên âm)
Vi thiện giả, thiên báo di chỉ phúc
Vi bất thiện giả, thiên báo chi dĩ họa
(Khổng Tử)

(Dịch)
Người làm lành trời ban cho phúc
Kẻ làm dữ trời giáng họa tai
(Dịch giả Nguyễn Quốc Đoan)

2.


[font=&quot]作 善 降 之 百 祥[/font]
[font=&quot]作 不 善 降 之 百 祥 [font=&quot]殃[/font][/font]

(Phiên âm)

Tác thiện giáng chi bách tường
Tác bất thiện giáng chi bách ương
(Thượng thư)

(Dịch)

Làm thiện , trời ban trăm điều may
Làm ác, trời giáng trăn tai vạ.
(Dịch giả Nguyễn Quốc Đoan)

3. (Phiên âm)
Tích thiện phùng thiện , Tích ác phùng ác
Tử tế tư lương , thiên địa bất thác
(Từ Thần Ông)

(Dịch)
Chứa lành gặp lành, chứa ác gặp ác
Ngẫm kỹ mà xem, trời đất không nhầm.
(Dịch giả Nguyễn Quốc Đoan)

*** Về luân lý, thiện là lành, là tốt. Ác là dữ, là xấu. Hai khái niệm này thường chỉ tính con người, phân dịnh hành vi của người ta trong xử thế tiếp vật. Về triết lý, Nho gia quan niệm thiện ác vốn không phải hai vật có sẵn mà chỉ là một cái tâm mà thôi.
*** Tâm thuận thiên lý là thiện, tâm bị tư dục che lấp là ác.
*** Phật giáo quan niệm hành vi nào tốt là lành, làm lợi cho mình, cho người và cho cả quần sinh thì được coi là thiện, thiếu 1 trong nhưng yếu tố trên thì không thể được kể là thiện.

(Minh tâm bảo giám - trang 10 - trích theo dịch giả Nguyễn Quốc Đoan)

4. (Phiên âm)
Thiện hữ thiện báo, ác hữu ác báo
Nhược hoàn bất báo, thì thần vị đáo


(Dịch)
Lành có lành đền, dữ có dữ trả
Nếu chưa đền trả , chưa tới lúc thôi
(Dịch giả Nguyễn Quốc Đoan)

5. (Phiên âm)
Bình sinh hành thiện thiên gia phúc
Nhược thị ngu ngoan thụ hoạ ương
Thiện ác đáo đầu trung hữu báo
Cao phi viễn tẩu dã nan tàng


(Dịch)
Suốt đời làm tốt trời ban phúc
Ương bướng ngu ngoan chịu vạ trời
Lành dữ cuối cùng đều báo ứng
Cao chạy xa bay khó trốn dời
(Dịch giả Nguyễn Quốc Đoan)

6. (Phiên âm)
Hành tàng hư thực tự gia tri
Phúc hoạ nhân do cánh vấn thuỳ
Thiện ác đáo đầu trung hữu báo
Chỉ tranh lai tảo dữ lai trì


(Dịch)
Tỏ hay hư thực nhà ta rõ
Hoạ phúc nguyên do lại hỏi người
Lành dữ cuối cùng đều báo ứng
Chẳng chày thì chóng đến ngay thôi
(Dịch giả Nguyễn Quốc Đoan)

7. (Phiên âm)
Nhàn trung kiểm điểm bình sinh sự
Tĩnh lý tư lương nhật sở vi
Thường bả nhất tâm thành chính đạo
Tự nhiên thiên địa bất tương khuy


(Dịch)
Rảnh rang ngẩm chuyện đời ta đó
Lặng lẽ lo toan việc mỗi ngày
Hãy cứ dốc lòng noi chánh đạo
Tự nhiên trời đất chẳng đơn sai

8. (Phiên âm)
Tích thiện chi gia tất hữu dư khánh
Tích bất thiện chi gia tất hữu dư ương


(Dịch)
Nhà có điều lành, ắt có phước dư
Nhà chứa điều dữ, ắt thừa tai hoạ

9. (Phiên âm)
Vật dĩ ác tiểu nhi vi chi
Vật dĩ thiện tiểu nhi bất vi


(Dịch)
Chớ rằng việc ác nhỏ mà làm
Đừng vì lành nhỏ mà đành bỏ qua

Câu này do ông HÁN CHIÊU LIỆT dạy cho con của mình. Hán Chiêu Liệt tức là Lư Bị , người thời Đông Hán, thời Tam Quốc, Lưu Bị chia ba thiên hạ với Tào Tháo và Tôn Quyền, lập nên nhà Thục Hán, được gọi là Hán tiên Chủ. Xem câu nói mà ông khuyên con thì biết ông được khen là người được nhân hoà là có lý.