MÊ TÍN hay KHOA HỌC ?

Dân tộc nào cũng có những tin tưởng vô lý, những phong tục kỳ lạ, những lối chữa bệnh ngược đời mà dân tộc khác không thể hiểu nổi, khoa học cũng đành bó tay …. Tại sao ?.

Những điều trông thấy Một ngư dân vừa ra khỏi nhà để dong buồm ra khơi nhưng vừa ra đến cửa gặp một người đàn bà đi ngang qua, ông vội quay trở vào; một cửa hiệu đã thu xếp xong mọi việc định đến hôm nay là khai trương nhưng khi nhìn lịch (âm lịch) thấy ghi là ngày mồng 5 (hay 14-23), ông chủ tiệm đành phải hoãn lại một ngày khác; một thanh niên sửa soạn tới chỗ xin việc làm nhưng trên đường đi chàng hết bị một người đàn bà gồng gánh đi dềnh dàng trước mặt lại bị một chiếc xe lớn đậu ngang chắn lối, chàng thở dài biết không hy vọng gì nữa …

Trên đây là những điều thường xảy ra xung quang ta, ai để ý một chút cũng thấy ngay. Người Việt Nam vẫn tin rằng “ra ngõ gặp gái” là xui lắm, làm việc gì cũng hỏng, cũng như cái ngày “ Mồng 5, 14, 23, đi chơi cũng lỗ nữa là đi buôn” vậy. Còn trường hợp thứ ba thì ai không biết một việc chẳng bao giờ thành cả khi gặp trắc trở từ thuở ban đầu !.

Tất nhiên không phải những điều trên bây giờ mới có mà từ hồi ông bà tổ tiên ta sống chúng đã được các cụ tin tưởng rồi. Các cụ ngày xưa vẫn cho rằng :

Thứ nhất đom đóm vào nhà,
Thứ nhì chuột rúc, thư ba hoa đèn.

Đó là những điềm tốt : Thấy đom đóm vào nhà : đại cát, nghe chuột rúc : phát tài; tim đèn có hoa : tin vui sắp đến. Không riêng gì người lớn mà trẻ con cũng có những điều tin tưởng riêng của chúng : bị người nào vỗ vào vai trái là xui; muốn xả xui phải bắt chính người ấy vỗ vào vai phải của mình. Ngây thơ hơn nữa, chúng còn tin rằng đem lá cây thuộc bài ép vào vở thì học bài sẽ mau thuộc !.

Những tin tưởng tương tự như trên có rất nhiều ở bất cứ thời nào, nơi nào và trong đủ mọi giới. Nếu những điều này mang thêm một tính chất thiêng liêng nữa thì ảnh hưởng của nó càng to lớn và sự gìn giữ của con người lại càng khắt khe. Đến ngày nay mà nhiều gia đình còn cấm không cho con cái quét nhà trong dịp tết dù nhà dơ đến đâu. Người ta cho rằng quét nhà sớm thì kiến sẽ vào và hao tài. Người ta cũng kiêng không đi xông đất nhà ai sớm, vì nếu vía mình xấu người ta sẽ bị “rông” cả năm. Trong một đám ma con cái dù có thương tiếc khóc lóc đến đâu cũng không được để nước mắt rơi lên mình người chết vì làm như vậy linh hồn sẽ khó được siêu thoát.

Trong đám cưới, người ta lại kiêng không dám làm bể một vật gì và nhất là cố tránh không bao giờ để hai ngọn đèn trên bàn thờ bị tắt một bên lúc hành lễ. Nếu việc này xảy ra cặp vợ chồng này thế nào cũng cũng bị dang dở, giữa đường đứt gánh. Người đàn bà trong lúc có mang cũng phải tuân theo những điều cấm kị đặc biệt : không được ăn hai trái cây gì dính liền nhau vì sợ đẻ sinh đôi, không được ăn cua vì sợ đẻ ngang, không được ăn thịt thỏ vì con sẽ bị sứt môi, không được ăn ốc vì con có nhiều đờm dãi ….

Đừng tưởng rằng việc tin tưởng những điều kỳ dị đó là độc quyền của những dân tộc chậm tiến. Đa số các dân tộc tự cho là văn minh vẫn sợ con số 13 và không bao giờ người ta chịu châm lửa để ba người hút thuốc chung một lần cả. Các khách sạn sang trọng ở Tây Phương đều ghi số phòng là : ….10, 11, 12, 12 bis, 14 … để chiều ý muốn của khách hàng. Nếu số 13 là xấu thì số 9 lại được coi là tốt. Mua nhà hay mua xe người ta đều chuộng những số tận cùng là 9 hoặc tổng cộng các số là 9 (không hiểu có phải do ảnh hưởng của việc chơi bài tây không?). Từ thời Trung Cổ, dân Pháp đã cho cú là con vật mang lại điềm xấu trong khi chim bồ câu là biểu hiện của sự vui vẻ và thắng lợi. Họ cũng thù ghét mèo đen vì dưới mắt họ mèo đen là con vật do những mụ phù thủy gớm ghiếc hóa ra chuyên đi gieo rắc tai ương cho người lương thiện. (Còn tiếp)

Vài lối chữa bệnh kỳ quặc

Ngay trong phạm vi chữa bệnh, các nhà khoa học đôi khi cũng gặp những trường hợp bị qua mặt một cách bất ngờ, không thể giải thích. Xin đưa vài ví dụ như sau : Nấc cụt không phải là một bệnh nhưng lại làm cho ta khó chịu. Còn gì bực mình hơn khi trong lúc đáng lẽ phải yên tĩnh và trang nghiêm thì cả người của mình lại giật nẩy lên như bị kinh phong đồng thời trong cuốn họng lại phát ra một âm thanh nghe không êm tai chút nào cả ! Không có thuốc nào chuyên trị bệnh nấc cụt. Để tự nhiên nó sẽ hết, nhưng muốn mau hơn người trong nhà hãy hỏi họ một câu ngớ ngẩn hoặc làm cách nào cho họ tức lên, cơn bệnh sẽ lui ngay. Bệnh quai bị cũng vậy; nó không nguy hiểm nhưng dễ có biến chứng trẻ con thường mắc phải. Muốn chữa, các cụ ta lấy quai của những bị cũ đan bằng cói đem đốt lên rồi lấy than trộn với dầu ăn thoa vào má. Chỉ một, hai hôm sau là gương mặt đứa trẻ lại tròn trịa như thường. Đến cái mụt lẹo trên mắt mới càng khổ. Đời thuở nhà ai lại có một mụt mọc ở một chỗ mà thiên hạ đều thấy còn mình nhìn ai cũng thấy cộm cộm, vương vướng. Đã vậy nó lại còn mọng lên và có mủ nữa chứ. Trong trường hợp đó, muốn chữa, con người đau khổ kia chỉ cần lấy một cọng chiếu cũ – phải là chiếu đang dùng – cột vào tay là xong. Nên nhớ là nếu mụt mọc ở bên mắt phải thì cột vào ngón tay trỏ bên trái và ngược lại. Nếu không có chiếu tạm thời thay thế bằng sợi chỉ cũng được. Muốn chắc ăn hơn, họ hãy chờ lúc vắng người, ngồi xuống lấy gấu quần chà vào mí mắt. Làm đúng như vậy trong 100 lần chắc chắn mụt sẽ lặn được … 99 lần !.

Những lối chữa bệnh kỳ quặc trên đây – tương tự như phương pháp của Mark Twain đều có những luật lệ riêng mà người chữa phải tuân theo thì mới có kết quả. Ví dụ như trong lối chữa mụn cóc của ta vừa nói, điều quan trọng là phải làm vào buổi sáng, lúc chưa mở miệng nói câu nào và trong khi chôn có ai hỏi câu nào cũng không được trả lời !. Người nhà quê lại có lối cầm máu như sau : đến bãi cỏ, quay lưng về phía mặt trời, thò tay ra sau rứt một nắm lá, lá gì cũng được, xong bỏ vào mồm nhai rồi đắp vào vết thương. Chỉ giản dị như thế mà hiệu nghiệm phi thường !

Khi chữa những bệnh ngặt nghèo hơn, những quy tắc lại càng nhiều và càng phải tuân theo một cách triệt để. Chẳng hạn người chữa bệnh phải mặc một bộ quần áo có màu nào đó, đi vào giờ đã định trước. Thông thường chữa cho đàn ông thì 7 lá hay 7 ngọn; còn đàn bà thì 9 lá hay 9 ngọn. Trong khi đi hát lá thuốc không những không được nói mà không còn được thở nữa, bắt đầu từ một khoảng cách nào đó từ người đến cây thuốc, trước cũng như sau khi hát. Đã ghê chưa ! Ai muốn khỏi bệnh thì phải theo cho đến nơi đến chốn vì chỉ lơ đễnh một chút là công việc thất bại ngay. Nhưng cũng phải nói thêm rằng ngoài sự cố gắng độc nhất đó ra người ta không phải tốn kém thêm một cái gì cả. Những vị thuốc thông thường là những dược thảo rất tầm thường như lá ngãi cứu, lá bồ công anh, lá diếp cá … hoặc là lá cỏ mực, lá cỏ cú …. người Mường, người Nùng và một vài sắc dân miền núi ở ngoài Bắc rất quen thuộc với lối chữa bệnh này.

Nghề nghiệp về những qui luật

Những điều kỳ bí trên đây không những chỉ tung hoành ngoài đời mà còn xen vào trong một số nghề nghiệp để bắt mọi người phải tuân theo nữa. Dân miền biển không bao giờ dám nói đến hai tiếng Há Bá và cái lưới không được để cho đàn bà bước qua; đàn bà trong những ngày hành kinh lại càng kị. Trước kia phần đông những ai làm nghề thợ mộc đều phải học thêm bùa Lỗ Ban và họ tin rằng chỉ cần để ngược hướng đòn dông của nhà ai là chủ nhân sẽ làm ăn lụn bại ngay. Những ông tài xế có thể chở cho bạn đủ loại động vật như trâu, bò, heo, gà, vịt, chó … nhưng với mèo và rùa thì đừng hòng ! Nhận lời chở những “ của quỉ ” đó là cầm chắc sự trục trặc trong những ngày sắp tới và có thể ngay cả lần chở hôm nay nữa không chừng. Những bà bán hàng sẽ vô cùng giận dữ khi buổi sáng vừa dọn hàng xong mà đã có người hỏi mà lại bỏ đi không chịu trả giá. Cả ngày hôm đó chắc chắn họ sẽ ngồi đuổi ruồi mỏi tay mà không bán cho ai được một đồng nào cả. Muốn có khách mua bà ta phải lấy giấy đốt chung quanh chỗ bán hàng để xua đuổi cái vía xấu xa của ông (hay bà) khách đầu tiên đó đi. Ông chủ những lò gốm không những chỉ giận dữ mà còn có thể đánh đuổi bạn nếu thấy bạn đi ngang qua hàng ông ta (nơi để những thứ vừa nắn bằng đất xong, chưa nung chín còn mềm) nhìn vào hàng và méo miệng một cái. Không hiểu sao chỉ với một cái méo miệng rất vô tình đó của bạn mà bao nhiêu những lu, hũ, chén, nồi …cũng méo miệng theo hết cả ! Trong quân đội, những ai đã ở đơn vị tác chiến đều được các bạn đồng đội lớn tuổi dặn rằng đừng bao giờ úp cái mũ của mình lên trên đầu nòng súng cả. Để như thế rất xui, có thể nguy hiểm đến tính mạng. Trước khi đi hành quân không ai được nói đến hai tiếng “đánh nhau” vì nói như thế trước sau gì đi cũng bị “đụng” mà đã “đụng” thì thế nào cũng có người “bị gãy” (chết). Những bác đạo chích rất khoái cái bàn tay của người bị sét đánh chết. Đó là bảo bối, là kim chỉ nam để họ hành nghề vì mỗi khi muốn ăn hàng ở đâu cho tốt đẹp họ chỉ cần khấn vái là cái bàn tay sẽ chỉ hướng đi trúng phóc.

Nói chung, những điều tin tưởng tương tự như trên của con người, người ta kể ra rất nhiều, đa số không giải thích được và đôi khi thậm chí là vô lý ? Nếu một giống dân nào đó không dám nhìn vào mặt trăng vì sợ mang thai thì nước ta vẫn có kẻ tin rằng, khi một vì sao đổi ngôi là có một kẻ mới lìa trần. Nhưng khổ nỗi một số những điều vô lý ấy bạn đã có lần kinh nghiệm và thấy nó đúng hoàn toàn.

Từ những việc nhỏ như hắt hơi, máy mắt, điềm kẹt vướng áo, chim sa, cá lặn …đến những điều quan trọng to tát như đã nói ở trên; tất cả chúng đều hiện diện khắp nơi và chi phối đời sống bạn từng giây từng phút. Vậy thì ta có nên tin hay không ? … Chúng là những điều mê tín hay dựa trên một căn bản khoa học mà chúng ta chưa biết ? Tôi tôi sẽ xin bàn tiếp vào một dịp khác./.