LỄ RƯỚC ÔNG BÀ ĂN TẾT

Trao đổi về phong tục, tín ngưỡng
Trả lời bài viết
Phuocduyen
Thượng khách
Thượng khách
Bài viết: 493
Tham gia: 23:18, 10/02/09

LỄ RƯỚC ÔNG BÀ ĂN TẾT

Gửi bài gửi bởi Phuocduyen »

Người Việt Nam có khá nhiều lễ tết như Tết Thượng nguyên, Tết Trung nguyên, Tết Trung thu, Tết Hạ nguyên, Tết Hàn thực, Tết Đoan ngọ, Tết Ông Táo … Nhưng quan trọng hơn cả là Tết Nguyên đán. “Nguyên đán”“ngày đầu năm” (“nguyên” là đầu, bắt đầu, lớn, “đán” là buổi sớm – theo Hán Việt từ điển của Đào Duy Anh). Như vậy, ngày mùng một tháng giêng là ngày bắt đầu Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, trong dân gian từ ngày đưa ông Táo về trời (23 tháng chạp) không khí Tết đã rộn ràng, biểu hiện rõ nhất là người ta cùng chuẩn bị mọi thứ để đón xuân. Vào ngày 30 thì cả cộng đồng đều “rước ông bà” về ăn Tết. Nhiều gia đình thực hiện nghi lễ thiêng liêng này từ ngày 28 hoặc 29 tháng chạp (rồi đến ngày 30 tiếp tục cúng cơm trên bàn thờ gia tiên và tập trung vào việc đón giao thừa).

Người Việt cũng như nhiều dân tộc khác tin con người có linh hồn. Thể xác có thể mất đi nhưng linh hồn thì bất diệt, chết chỉ là “về thế giới bên kia”, là hoàn thành cuộc hành trình qua “cõi tạm” (quan niệm “sinh ký tử qui”- sống gửi thác về). Nhưng như thế vẫn chưa đủ bởi vì nếu chết là vĩnh viễn ra đi thì không thể “rước” trở về. Cùng với niềm tin con người có linh hồn, người Việt còn cho rằng người chết vẫn giữ “quan hệ” với người thân như lúc còn sống. Điều này đã trở thành tâm thức dân gian khiến cho tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên từ lâu đã trở thành “Đạo” thờ ông bà :

Thà đui mà giữ đạo nhà
Còn hơn sáng mắt ông cha không thờ(Nguyễn Đình Chiểu)

Tu đâu cho bằng tu nhà
Thờ cha kính mẹ mới là chân tu(Ca dao)

Chữ “thờ” ở đây hiểu là tôn kính, nuôi dưỡng ông bà, cha mẹ lúc còn sống và thờ cúng khi họ đã khuất. Do “dương gian âm phủ đồng nhất lý”, người chết cũng có nhu cầu ăn uống như người sống. Người ta cúng cơm trên bàn thờ ông bà trước khi ăn mỗi ngày hoặc khấn vái trước khi cầm đũa. Ông bà còn được “thỉnh” về chứng giám khi gia đình có hỉ sự (đám hỏi, đám cưới, con cái thi đậu, có người qua cơn bạo bệnh …) cho nên mỗi nhà đều rước ông bà về ăn Tết cùng con cháu.

Gia đình nào bận việc làm ăn thì trễ lắm đến chiều 30 bà thờ tổ tiên cũng phải tươm tất: bộ lư đồng được lau chùi, đánh bóng, lư hương sạch sẽ, dĩa ngũ quả (thường kèm theo hai dĩa đặt tương xứng nhau với dưa hấu có chuối xiêm bao quanh, một dĩa bánh mứt). Thức cúng phổ biến của người đồng bằng sông Cửu Long là thịt heo (gà, vịt) luộc hoặc cá lóc hấp hay nướng trui, dĩ nhiên là không thể thiếu cháo hoặc cơm, rượu trắng và nước trà. Người lớn tuổi nhất trong gia đình hoặc một người nào đó trong nhà hành lễ trước tiên, sau đó tất cả mọi người đều cúng lạy.
Được cảm ơn bởi: KHAI TRI
Đầu trang

Phuocduyen
Thượng khách
Thượng khách
Bài viết: 493
Tham gia: 23:18, 10/02/09

LỄ RƯỚC ÔNG BÀ ĂN TẾT

Gửi bài gửi bởi Phuocduyen »

Trong làn khói nhang nhè nhẹ bay, người ta khấn nguyện nhiều khi âm thanh phát ra rõ từng câu có thể nghe được. Lời khấn nguyện này nội dung chủ yếu thường là lời mời tôn kính và lời cầu xin được chở che, phù hộ. Lời khấn nguyện sau đây của một nông dân ở Phú Tân, An Giang khá đơn giản và đặc biệt là rất ít từ Hán Việt, do người viết trực tiếp ghi lại :

“ Nam mô A Di Đà Phất !
Nam mô A Di Đà Phất !
Nam mô A Di Đà Phất !
Kính lạy Cửu huyền thất Tổ !

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp, năm ….
Con là …
Ngụ tại …

Hôm nay, còn cùng toàn thể gia quyến kính dâng ngũ qủa, cơm canh. Kính mong ông bà tổ tiên về đây chứng giám, phù hộ cả nhà bình an vô sự.

Toàn gia đồng kính thỉnh”.

Nếu người thủ lễ là nam giới thì thường mặc áo dài đen và lạy theo kiểu “nhất bộ nhất bái” (mỗi chu kỳ là một lạy : xá, quỳ, khấu đầu)

Lễ “rước ông bà” về ăn tết biểu hiện tình cảm thiêng liêng của người còn sống đối với người đã chết, đặc biệt là lòng biết ơn vô bờ bến trên tinh thần “uống nước nhớ nguồn” bởi vì không có tổ tiên ông bà thì không thể có “ta”. Lễ này còn nhắc nhở mọi người phải làm thế nào sống xứng đáng với tiền nhân, phải thương yêu đùm bọc lẫn nhau, bởi nếu không như vậy tổ tiên sẽ rất buồn. Thực tế hơn cả, bữa cơm chiều 30 Tết là thời khắc đoàn tụ gia đình. Đây là dịp để mọi người thấu hiểu nhau hơn trong khung cảnh có sự chứng giám của ông bà, để rồi sang ngày mùng một chỉ được nói điều tốt lành cho cả năm an khang.

Lễ “rước ông bà” về ăn tết là nét đẹp truyền thống có từ lâu đời, mang tính nhân văn sâu sắc. Ngày nay điện thoại di động giá rẻ đã khiến nhiều người thân trong gia đình ít gặp nhau hơn, thì thôi, lễ “rước ông bà”“cuộc họp” bắt buộc trong chiều sâu tâm thức người Việt vậy./.
(Theo KTNN số 702 của Trần Văn Nam)
Được cảm ơn bởi: KHAI TRI
Đầu trang

Thiên Hương
Nhất đẳng
Nhất đẳng
Bài viết: 179
Tham gia: 18:54, 08/03/09

Tục rước ông bà về ăn Tết

Gửi bài gửi bởi Thiên Hương »

Đối với dân tộc ta, chữ hiếu được xem là một trong những thước đo phẩm chất con người. Và một trong những cách thể hiện cho trọn chữ hiếu đó là việc thờ cúng tổ tiên, ông bà.

Trong quan niệm dân gian, mặc dù ông bà đã chết nhưng linh hồn vẫn còn sống về phù hộ cho con cháu mạnh khỏe, làm ăn phát đạt. "Sự tử như sự sinh, sự vong như sự tồn", nên những dịp lễ Tết, người ta hay mời ông bà về chung vui với mình. Đó là sợi dây vô hình nối giữa người còn sống và người đã chết.
Thờ cúng tổ tiên, ông bà là tấm lòng biết ơn của người còn sống đối với tiền nhân - những người đã có công sinh thành, dưỡng dục, dạy dỗ mình nên người. Ngoài ra, nó còn là một nét đẹp truyền thống, đạo lý sâu xa của dân tộc về việc giáo dục chữ hiếu, nguồn cội cho cháu con, nhắc nhở họ nhớ về những kỷ niệm, công đức của ông bà.
Chính vì lẽ đó mà từ nhà giàu sang cho đến gia đình nghèo khó đều đặt bàn thờ gia tiên ở nơi trang trọng nhất, ngay chính giữa nhà, như là sự tôn kính tuyệt đối của mình đối với vong linh những vị tổ tiên trong gia đình.
Theo nhà văn Sơn Nam, ngày xưa ở Nam bộ, cái bàn thờ ông bà còn gọi là cái giường thờ. Đem cái giường mà cha mẹ thường nằm để thờ ngay giữa nhà, giữ nguyên vị trí cái ô trầu, cái gối.
Phía trước giường thờ, xưa kia bố trí cái bàn bốn chân. Trên mặt bàn chưng bộ lư, chân đèn, vùa hương. Gọi đó là cái "bàn nghi", để phủ dưới chân bàn dùng tấm vải đỏ, thêu rồng phượng hoặc chữ Hán, chúc phước.
Lúc cúng giỗ, dọn thức ăn lên giường thờ, trên "bàn nghi" thì thắp nhang. Nhưng lần hồi, đơn giản hóa, cái giường thờ thu hẹp, như cái bàn nhỏ chừng 30cm, đủ dọn bốn món cúng.
Ngoài những ngày giỗ, việc cúng tổ tiên còn được tổ chức vào các ngày đầu năm mới. Đây cũng là dịp cúng long trọng vì con cháu tề tựu đông đủ.
Được cảm ơn bởi: KHAI TRI
Đầu trang

Thiên Hương
Nhất đẳng
Nhất đẳng
Bài viết: 179
Tham gia: 18:54, 08/03/09

Tục rước ông bà về ăn Tết

Gửi bài gửi bởi Thiên Hương »

Đúng giao thừa, người ta đặt những thức cúng lên bàn thờ gia tiên, thắp hương tưởng niệm, khấn vái, rước ông bà về nhà cùng con cháu vui xuân. Các ngày tiếp theo, người ta đều cúng cơm cho đến hết Tết, làm lễ tiễn ông bà thì việc thờ cúng gia tiên trong ngày Tết mới coi là xong.
Tục rước ông bà của người Nam bộ xưa rất cầu kỳ. Sau khi dọn mâm cỗ lên bàn thờ, người chủ nhà phải mặc áo dài, khăn đóng, kính cẩn hai tay bưng khay lễ có trầu, rượu ra tận cổng hoặc phần mộ để mời tổ tiên vào nhà. Cùng đi có hai đứa trẻ cầm hai cây mía chừa lá ngọn buộc túm lại, gọi là gậy ông bà. Vào đến nhà, cặp gậy ông bà được cột đứng hai bên bàn thờ. Người chủ nhà bắt đầu dâng hương, rót rượu mời tổ tiên và báo cáo ngày hôm sau là ngày Nguyên đán, mời ông bà cùng về vui với con cháu.
Song song với các sản vật được đặt lên bàn thờ của tổ tiên là mâm ngũ quả được bày biện gọn gàng, đẹp mắt trên một cái dĩa to, chiếm một nơi trang trọng ở bàn thờ.
Theo như tên gọi thì mâm ngũ quả phải có đủ 5 loại trái cây. Việc chọn các loại quả cũng có sự khác nhau theo từng vùng. Có nơi người ta dùng ý nghĩa của màu sắc để thể hiện quan niệm tốt lành của mình trong ngày Tết, như: màu xanh tượng trưng cho sức sống mãnh liệt (chuối xanh), màu vàng tượng trưng cho sự ấm no (bưởi, đu đủ)... Có nơi lại dùng ý nghĩa tên gọi của từng loại quả để thể hiện ước vọng của mình trong ngày xuân, như: hồng, quýt tượng trưng cho sự thành đạt, phật thủ tượng trưng cho sự an lành...
Riêng ở Nam bộ, mâm ngũ quả vẫn cứ như truyền thống gồm: mãng cầu, sung, dừa xiêm, đu đủ, xoài, mà quan niệm dân gian thường gửi gắm một ước mơ đơn sơ: cầu sung vừa đủ xài, hay cầu vừa đủ xài mà thôi.
Mâm ngũ quả ngày Tết thể hiện sự phong phú của hoa trái thiên nhiên, thành quả lao động mệt nhọc sau một năm gặt hái. Đồng thời cũng thể hiện đạo lý nhớ về cội nguồn "ăn quả nhớ kẻ trồng cây", có lộc trời thì thành kính dâng lên tổ tiên, tạ ơn trời đất...
Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên ở Việt Nam có truyền thống lâu đời, là một biểu hiện của văn hóa dân tộc, đến mức nâng lên thành đạo - đạo thờ ông bà, đạo làm con.
(Tác giả : Trần Ngu Lạc – Bao Thanh Niên)
Được cảm ơn bởi: KHAI TRI
Đầu trang

Trả lời bài viết

Quay về “Phong tục - Tín ngưỡng”