đạo mẫu việt nam

Lịch sử và phát triển
Nguồn gốc lịch sử của đạo Mẫu không được ghi lại rõ ràng trong sách vở. Có người cho rằng nó có nguồn gốc từ thời tiền sử, khi người Việt thờ các thần linh thiên nhiên, các thần linh này được kết hợp lại trong khái niệm Thánh Mẫu hay Nữ thần Mẹ. Theo thời gian, khái niệm Thánh Mẫu được mở rộng để bao hàm cả các nữ anh hùng trong dân gian - những người phụ nữ có thật nổi lên trong lịch sử với vai trò người bảo hộ hoặc trị bệnh. Những nhân vật lịch sử này được kính trọng, tôn thờ, và cuối cùng được thần thánh hóa để thành một trong các hiện thân của Thánh Mẫu.
Ngô Đức Thịnh phân chia sự phát triển của đạo Mẫu thành các giai đoạn:
1. Thờ các nữ thần thiên nhiên riêng biệt. Các nữ thần này là các tinh thần thiên nhiên và không có đặc điểm của con người, đặc biệt là đặc điểm của người mẹ.
2. Thờ các Thánh Mẫu. Các nữ thần này đã có đặc điểm của người mẹ. Ví dụ Mẹ Âu Cơ, mẹ của dân tộc Việt.
3. Thờ Thánh Mẫu tam phủ-tứ phủ. 3 hay 4 "Phủ" ở đây không phải là số đơn vị xây dựng như "đền", "phủ", mà là
3 hay 4 thành tố của vũ trụ: Trời (Thiên phủ), Đất (Địa phủ), Nước (Thủy phủ), Núi rừng (Nhạc phủ).
Nghi lễ thờ cúng
Các vị thần trong đạo Mẫu phản ánh các phẩm chất của một người Mẹ vừa thần thánh lại vừa con người. Đạo Mẫu không chú trọng vào cuộc sống sau khi chết, nó quan tâm đến cuộc sống hiện tại và câu hỏi làm thế nào để người ta có thể đạt được một cuộc sống hạnh phúc và đầy đủ trên trần gian.
Điều đó thể hiện trong các cầu nguyện và kinh lễ. Các bài kinh lễ là các bài hát về nhiều điều mà người ta mong muốn trong cuộc sống hàng ngày: thời tiết tốt cho mùa màng, sức khỏe cho mọi người, hạnh phúc, tiền tài, v.v.. Nội dung của các bài kinh lễ đơn giản và dễ hiểu, điều này rất khác so với nội dung kinh lễ các tôn giáo khác như Phật giáo hay Kitô giáo.
Đạo Mẫu có các nghi lễ tổ chức theo Âm lịch với các tín đồ và nhiều người đi lễ tham gia. Các nghi thức hành lễ không được đào tạo chính thức mà chủ yếu được truyền khẩu từ đời này qua đời khác. Nghi lễ phổ biến nhất là lên đồng (hay còn gọi là hầu bóng). Trong nghi lễ này, người ta tin rằng linh hồn của các vị thần sẽ nhập vào người lên đồng, linh hồn này được vời đến để nghe lời cầu nguyện của người đi lễ. Trong các nghi lễ, phụ nữ thường đóng vai trò chính, người lên đồng cũng thường là phụ nữ (bà cốt), đôi khi mới do nam giới đảm nhận (ông đồng).
Các giá đồng (các điệu múa linh thiêng) là một phần quan trọng của nghi lễ. Có nhiều giá đồng như sau, bao gồm giá các Quan Lớn, giá Chầu bà, giá các Quan Hoàng, giá các cô,giá các Cậu",.... Trong buổi lễ, các giá đồng được biểu diễn cùng với hát văn (hay chầu văn). Hát văn là một thể loại hát nói (vừa hát vừa nói). Hát văn do người đồng biểu diễn cùng với dàn nhạc cung văn. Người ta nói rằng, chầu văn tạo nên một khung cảnh và âm nhạc tâm linh để giúp cho người đồng nhập vào vai mới và gắn kết với những con người và nơi chốn ở bên ngoài thế giới địa phương của họ.
Đạo Mẫu có hai dịp lễ hội quan trọng: "Tháng Tám giỗ Cha, tháng Ba giỗ Mẹ", kỷ niệm ngày mất của Vua Cha Bát Hải,Đức thánh Trần (Cha) và Liễu Hạnh Công chúa (Mẹ). Ngoài ra, người đi lễ có thể đến các phủ đền vào các ngày mùng Một hoặc ngày Rằm (âm lịch) hàng tháng, dâng đồ cúng lễ để tạ ơn và cầu khấn.
(sưu tầm từ blog minh đức)

Cấu trúc đền thờ và ban thờ
Đền Thờ Thánh Ngoài thường có cổng tam (hoặc ngũ) quan :
Ở cổng chính có thể xây 4 hoặc 8 mái bên trên thường có cuốn thư
(cuốn thư cũng được đắp theo lối ngũ cung : ở giữa là tên hiệu của ngôi Đên,
2 bên là 2 chiện tàu,2 cung ngoài cùng hất lên và cuốn lại,Bên tả
(Bên trái,mình nhìn vào là bên phải) cuốn kiếm,Bên hữu cuốn bút). 2 bên cuốn thư
là 2 ngọn đăng trên 2 ngọn đăng là bát phượng chầu (Mỗi bên có 4 phượng chầu
quay 4 hướng).
2 bên có 2 cổng phụ xây 2 mái,mỗi bên có 1 trụ ngoài cùng,
bên trên mỗi trụ có 1 kỳ Lân phục.
Vào sân Đền có thể là non bộ,bậc thêm đi lên tùy vào diện tích và cách bố cục của ngôi Đền.
Bất cứ 1 ngôi Đền thờ Thánh nào cũng đèu thờ Phật,có thể là có chùa thờ riêng,
hoặc có cung thờ riêng,hoặc thờ trong đền ở những chỗ cao và tôn nghiêm nhất.
Nói chung của 1 ngôi Đền thường được xây dựng theo kiến trúc chữ tam :
Cung thứ nhất (Cung ở trong cùng), Gọi là hậu cung : Thờ Tam Tòa Thánh Mẫu,
2 bên có chầu Quỳnh,Chầu Quế :
Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn !Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên! Mẫu Đệ Tam Thủy Phủ
Chầu Quỳnh Chầu Quế
(Trong Hậu cung bên dưới Tam Tòa Thánh Mẫu có khi còn thờ 1 vị chính đền như :
Đền Bảo Hà thờ Quan Hoàng 7 ở Hậu Cung, Đền Chúa Thác Bờ thờ Chúa ở Hậu Cung, Đền Cô Bơ thờ Cô ở Hậu Cung, Đền Củi thờ Quan Hoàng 10 ở Hậu Cung .....)
(Theo Lối xưa : Đây là cung không thể Hầu Đồng)
Cung thứ hai (Cung giữa) :
Hội Đồng Sơn Trang Hội Công Đồng Hội Đồng Trần Triều
Chúa Sơn Trang Ngũ Vị Tôn Quan Vương Phụ
2 cô hầu chúa Q.Hoàng Đôi Q.Hoàng Bơ Đ.Ô Thánh Cả Đ.Ô Đệ Tam
Thập Nhị Tiên Nàng Q.Hoàng Bảy Q.Hoàng Mười Nhị Vị Vương Cô
(12 cô Sơn trang)
Hạ Ban
Thờ Ngũ Hổ
(sưu tầm từ blog minh đức)
(Theo Lối xưa : Đây là cung có thể Hầu Đồng)
Cung thứ ba (Cung ở ngoài cùng) : Thờ Tam Giới chúa Tiên
Vua Cha Ngọc Hoàng
Diêm Vương Nam Tào Bắc Đẩu Long Vương
(Theo Lối xưa : Đây là cung để tiến lễ.Tấu Sơ)
Ngoài sân đền có 2 Lầu : 1 Lầu Cô và 1 Lầu Cậu
Đó là cách bài trí nói chung,Cũng có thể tùy vào địa thế của ngôi Đền
và phong tục địa phương mà có những thay đổi khác nhau,tạo nên nét riêng của từng ngôi Đền.
Ngoài cách bài trí đó ngôi Đền còn phải có những đồ thờ không thể thiếu như :
Đại Tự_Câu Đối ; Cuốn Thư_Câu Đối ;Lưu đồng ;;Cửa Võng ;Nón Thờ ;Khám
Đỉnh Hương_Chân Nến_Đôi Hạc(Bộ Ngũ Sự) ;Chóe Nước ;Bồ Đài ;Mân Bồng.....

Công Đồng Tứ Phủ Văn
Thần kim ngưỡng khải tấu chư tôn,
Toạ thượng dương dương nghiệp nhược tồn.
Nguyện thỉnh pháp âm thi huệ lực
Tuỳ cơ phó cảm nạp trần ngôn.

Tuế thứ … niên, xuân thiên cát nhật ngọ thời.
Đệ tử thỉnh mời Tiên Thánh chứng minh.
Tiên Thiên Thánh Mẫu thiên đình
Bản thiên Công chúa Khuê Quỳnh đôi bên

Hội bản tiên khăn điều áo thắm
Quảng Hàn cung nội cấm vào ra
Cờn Môn tứ vị vua bà
Công Đồng tiên thánh tam tòa chúa tiên

Sòng Sơn Địa Tiên Quốc Mẫu
Đất phủ Giày nổi dấu thiên hương
Thánh Mẫu Đệ Tam thỉnh mời Thánh Mẫu Đệ Tam
Xích Lân Long Nữ ngự đền Thoải cung

Tiếng oai hùng năm quan hoàng tử
Vân sắc rồng trấn thủ năm phương
Quản cai Sơn Thoải Đại Giang
Đông Cuông Tuần Quán Thượng Ngàn tối linh

Khắp tam giới đình thần tứ phủ
Hội Công Đồng văn võ bá quan
---------------------------------------
Tả mời Thái Tuế Dương Niên
Hữu Quan Dương Cảnh Thành Hoàng quản coi

Tiền hậu lai Lê Triều Thái Tổ
Quản chư thần thừa trị hôm mai
Thỉnh mời Tứ Phủ Khâm Sai
Thủ Đền Công Chúa đáng tài thần thông

Thỉnh tam thập lục cung tiên thần nữ
Lệ tùy hầu thừa sự sớm trưa
Pháp vân Pháp vũ uy nghi
Pháp vân Pháp điện hộ trì bốn phương

Tướng thiên cung mũ đồng áo sắt
Lốt thủy tề năm sắc phi phương
Thỉnh mời bát lộ sơn trang
Bên thời thập nhị tiên nương chầu vào

Các bá quan cơ nào đội ấy
giáng bản đền lừng lẫy uy nghi
Thổ Công Thổ Địa thần kỳ
Ngoại Giang hà Bá sơn kỳ thần linh

Sắc cẩn thỉnh thiên binh lưc sĩ
Ngũ Hổ thần vạn vị hùng binh
Thỉnh mời liệt vị bách linh
Binh tùy binh bộ cùng binh bản đền
..................................................
Hội tam đa , trình tương ngũ phúc
Độ cho người hưởng lộc trường sinh
Thỉnh mời Phật giáng lưu ân
Thần giáng lưu phúc thiên xuân thọ trường
(phminhtuan)

THỈNH MẪU TAM TÒA
Vận bốn mùa âm dương tiết thảo
Lòng chí thành,bái đảo cầu bình an
Đăng trà quả thực dâng lên
Lòng tin bái thỉnh đức chúa tiên cửu trùng
Xa loan thánh giá hồi cung

Bóng giăng loan mẫu đơn nhất đóa
Gió lay mành nhang xạ thoảng đưa
Có chầu nguyệt điểm tiên xưa
Lánh miền cõi tục phận đưa Nam thành
Kiếp giáng sinh vào nhà Lê thị
Gái họ Trần dấu khí thiên hương
Vốn sinh vẻ có phi phương
Gia danh đòi một hoa vương khôn bì.

Tiên Thiên cung thỉnh mời Đệ Nhất Tiên Thiên
Thanh Vân công chúa Thượng Thiên ngự về
Vân Các thôn quê Phủ Giày Vân Các thôn quê
Nghĩa Hưng tiên bản nhàn huê cảm trần
“Lô hương xạ nhiệt
Pháp giới mông huân
Chư Phật hải tất giáo vân tùy
Xứ kết tường vân
Thành nhĩ vương ngân
Chư Phật hiện toàn thân”
Nam mô Hương Vân Cái Bồ Tát Ma Ha Tát (2)
Xa loan thánh giá hồi cung

Đệ Nhị Thánh Tiên cung thỉnh mời Đệ Nhị Thánh Tiên
Vốn xưa Mẫu ngự trong đền Sòng Sơn.
Nhan sắc khác thường hình dung nhan sắc khác thường
Gia danh đòi một hoa thơm khôn bì
“Giới đình chân nhang “Sa bà cửu cư
Phần khởi xung thiên Thành thị hương không
Thượng đệ tử tiên Môn chuyện đài kinh
Thành nhiệt tài kim lô Nhị lục nguyên hương
Phóng khoảnh khắc nhân huân Tiên thời cấu tam thiên
Tức biến mãn thập phương Ngõ Phật giám tiêu thành
Tích nhật gia du Có mệnh thì bảo khang ninh.”
nguyện đàn tiêu tai chướng”
Nam mô Hương Vân Cái Bồ Tát Ma Ha Tát (2)
Xa loan thánh giá hồi cung.

Đệ Tam Thánh Tiên cung thỉnh mời Đệ Tam Thánh Tiên
Vốn xưa giá ngự dưới đền Thoải cung.
Sớm kết loan phòng kính xuyên sớm kết loan phòng
Thảo mai tiểu thiếp ra lòng gieo hoa
“Chiên đàn hải ngạn “Đông phương giáo chúa
Lô nhiễm minh hương Thập nhị nhiệm vương
Gia du tử mẫu Lễ tam dương
Lượng vô hương hỏa Tiến tài thọ thiện trường”
Nội đắc thanh lương
Chí tâm kim hương
Nhất chú biến thập phương”
Nam mô Hương Vân Cái Bồ Tát Ma Ha Tát (2)
Xa loan thánh giá hồi cung./.

Văn Đức Thánh Trần Triều
Quốc sử ký Việt Nam Trần thị
Lịch đế vương tế thế trị bình
Thiên Trường tức mạc địa danh
Sơn hà dục tú trung linh kham kỳ
Dọc:
Ngoại man di úy uy cung phụng
Trung hoa đồng mộ đức tôn thân
Thượng minh quân hạ lương thần
Phất gươm vũ thủy long vân tao phùng

Hội liên phong hạ thanh hải yến
Thời phúc sinh xuất hiên nam phương
Tường vân ai đãi lưu quang
Hoàng thiên tích mệnh,nam bang giáng trần

Ứng mộng lý năm tuần xuất thế
Thác định sinh Trần thị tôn vương
Dung y guơng mạo đường đường
Khuê trương ví tuặ long đông đại tài

Khai quang thậm thì diệu
quang minh chứng đàn duyên
ngã tích tang cúng dàng
kim phụng hoàng lân cận
Phật Thánh Chúa Tiên trung vương.

“Có lệnh truyền ra thánh ông có lệnh truyền ra
Các quan thủy bộ cùng là chư dinh
Ngô binh đa phạm nam thành
Đánh đông dẹp bắc tung hoành mọi nơi”

Phú:
Tài thao lược hùng oai quán cổ
Văn kinh luân khí độ việt nhân
Triều đình ban vi cực hoàng thân
Nội san bỉnh chính,ngoại cầu đồng binh

Mưu yết thủy khổng minh đức trí
Phép hành sư bạch khí chi doanh
Thiên cương Thái ất tung hoành
Tứ kỳ bát chính quan tinh trận đồ

Các miếu đường qui mô sang chế
Lập triều đình cương kỉ hưng long
Uy danh cái thế anh hùng
Bắc nam viết thánh tây đông xưng thần.

thánh giá hồi cung.

Chúa Nguyệt Hồ

Ai lên đến Cao Sơn Bạch Mã
Hỏi thăm Đền Chúa Nguyệt nơi nao
Hỏi thăm ga Kép mà vào
Đền thờ Chúa Bói khác nào động tiên
(Trước cửa đền miếu cậu miếu Cô
Xung quanh đá mọc lô xô đường chèo
Môi son má phấn mỹ miều
Miệng cười hoa nở mọi chiều mọi hay)

Bốn mùa hoa trái dâng lên
Bạn tiên tấp nập đôi bên ra vào
Trước ngôi cao rầu rầu nét mặt
Chiếc gậy son chúa đặt phía sau
Lá trầu với lại quả cau
Tiền đài chiếc tráp sơn màu xanh lam
Chúa ngồi đó lòng đau như cắt
Dưới trần phàm bao kẻ u mê
Nhớ người con gái thôn quê
Thơ ngây nhưng đã phải đà nhất tâm
Sống âm thầm mồ côi cha mẹ
Gặp được người Quỷ Khốc tiên sinh
Mọt đời làm phúc cứu dân
Tiên sinh làm phép đặt tên Nguyệt Hồ
Tin thưa về tới kinh đô
Có bà Chúa Bói Nguyệt Hồ rất hay
Cửa nhà gia sự hôm nay
Đồng gia tín chủ Chúa Bà chỉ cho
Chúa truyền các ghế khỏi lo Sắm danh sửa lễ làm tôi Chúa Bà
Dâng lên vải vóc lụa là
Thoi xanh,ngựa tía tiến về ngàn xanh
Thoi xanh tiến cả mái chèo
Hình hài nón chúa bạc vàng kim ngân
Dâng rồi sẽ được bình an
Thung dung được hưởng lộc trời chúa ban
Ai mà khổ ải trân chuyên Nhang đăng phụng sự sớm khuya kính thờ
Nguyệt Hồ có tự bao giờ
Rừng sim ao cá cảnh trời mỏ than
Ai mà vận hạn khó qua
Cúi đầu xin học chữ Di Đà từ tâm
Ăn năn hối cải chuyên cần
Nhang hoa phụng sự hương hoa kính thờ
Nguyệt Hồ có tự bao giờ
Nguyệt Hồ ân tích đền thờ chúa tiên

VĂN CHÚA MƯỜNG ĐỆ TAM
Lâm Thao Cao Mại quê nhà
Anh linh trắc giáng Chúa Bà Đệ Tam
Quyền hành cai quản sơn trang
Sơn lâm các động xa gần làm tôi
Anh linh lừng lẫy núi đồi
Nữ trung oanh kiệt toàn tài kiếm cung
Tuân lệnh sai thiên đình sắc chỉ
Chúa giáng trần diệt lũ tà kinh
Chúa sai vạn vạn binh hùng
Gần xa đâu đó dốc lòng không sai
Chúa đi khắp bốn phương trời
Trung linh thần nữ đền thờ chí công
Hùng Vương thánh tổ lạc hồng
Sớm khuya chầu chực ngai rồng vào
Ngắm xem khắp hết gần xa
Vào chùa Hương Tích Phật Bà Quan Âm
Một lòng mộ đạo nhất tâm
Quy y Phật Tổ thần thông nhiệm màu
Dù ai hiếu đạo kêu cầu
Nhang đăng khấn nguyện hương hoa cúng dàng
Phép tiên Chúa giáng một khi
Cứu dân độ thế tức thì tan không
Dạo chơi nam bắc tây đông
Lầu son phủ tía đền rồng vào ra
Chúa vào cửa Mẫu tâu qua
Lạng Sơn Bắc Lệ lại ra phủ Hòn

QUAN ĐỆ NHẤT THƯỢNG THIÊN
Thỉnh mời Đệ Nhất tôn ông
Lai lâm chứng giám điện trung uy hung
Dọc:
Anh linh lục trí thần thông
Quyền cai tam giới uy phong phép màu
Thượng thiên xe giá lên chầu
Khâm thừa sắc chỉ công hầu ra uy
Nổi cơn mưa gió tức thì
Sấm vang tám cõi mây che ngất trời
Đượm nhuần thiên hạ đôi nơi
Thừa nhàn ông mới dạo chơi các toà
Ba mươi sáu động tiên nga
Bồng Lai tiên cảnh chẳng xa chút nào
Bạn tiên dâng quả bàn đào
Rượu tiên thơ thánh thấp cao đôi tuần

Khai quang thậm thì diệu
quang minh chứng đàn duyên
ngã tích tang cúng dàng
kim phụng hoàng lân cận
Phật Thánh Chúa Tiên trung vương.
Phú:
Trên thượng giới tôn quan giáng thế
Vâng sắc trời cứu tế độ muôn dân
Sắc vua phong Thượng đẳng linh thần
Khắp hòa thiên hạ muôn dân đảo cầu.

Trong tám cõi cửu châu vọng bái
Quan lớn độ cho quốc thái dân an
Khâm thừa chỉ lệnh vua ban
Sổ sinh sổ tử liệt hàng Chúa phê.

Đủ mọi bề tài thao văn vũ
Các bách thần nào có nhường ai
Lược thao văn vũ toàn tài
Đình thần tứ phủ nào ai dám bì

Xa loan thánh giá hồi cung./.

Quan đệ nhị Giám Sát
Sơn lĩnh tòa sơn trang động sơn tiêu
Thỉnh Quan Giám Sát trên ngàn tối linh
Đua nhị trên cành trăm hoa
Mộ nàng tha thiết kiếm tìm bẻ bai
Dọc:
Giám sát quyền cai thượng ngàn
Thông tri tam giới khâm sai đại thần
Giá võ đằng vân có phen
Bát muôn công tử xa gần đều đến làm tôi
Đại hạn nắng nôi trời làm
Kìa quan đảo vũ một thôi giờ dần
Lệnh sai hà bá thuỷ thần
Tự nhiên dâng nước đùng đùng mưa sa

Truyền phán các quan ông về
Truyền phán các quan
Tả văn hữu võ lưỡng ban đáo đàn
Lệnh truyền thủy bộ đôi hàng

Phú:
Nhác trông thấy toà giang sơn san sát
Không đâu đẹp bằng phố cát đồi ngang
Đá lô xô nước chảy lang lang
Điều một thú cỏ hoa như vẽ

Nhạn chiều hôm bay về lẻ tẻ
Đỉnh sườn non chim sẻ véo von
Nước dưới khe túng tính tựa tiếng đàn
Trên đỉnh thường tùng reo như điểm trống
Thơ:
Vậy có thở rằng:
“Ngân ngật lâm sơn cao dị lộng
Thanh thanh tri kỉ chiếu trần tâm
Sơn chi cao hệ thủy tri thâm
Hẳn nơi ấy non nhân nức trí.”

thánh giá hồi cung

QUAN ĐỆ TAM( thoải phủ)
Trịnh giang biên giành ngân lai láng
Đôi vầng hồng soi rạng nam minh
Con vua thủy quốc Động Đình
Đệ tam thái tử giáng sinh đền Rồng
Dọc:
Đức gồm vẹn thung dung hòa mặc
Bẩm sinh thành tư chất long nhan
Thỉnh mời thái tử thái tử vương quan
Phi phương diện mạo dung nhan khác thường

Hằng tấu đối thiên đường thủy phủ
Trấn nam minh quy đủ bốn phương
Ra uy chấp chính kỉ cương
Cầm cân nảy mực sửa sang cõi đời

Chốn long giai cầm quyền thay chúa
Phép màu quan tối tú tối linh
Lệnh truyền thủy bộ chư dinh
Sửa sang đai giáp chơi miền trần gian

Dâng một triền nhang lòng thành dâng một triền nhang
Tấu về thủy phủ các ban các tòa thiên đình cho tới diêm la

Thiên đình cho tới diêm la tấu vè thoải phủ vua cha động đình
Chốn ấy là chốn thủy cung
Phú:
Nhanh dâng một chuyện tâu thỉnh đức vương quan
Đệ tử con tiến văn đàn
Dâng sự tích đệ tam hoàng thái tử

Sơn xuyên dục tú “hà hải chung linh”(2)
Người con vua thoải quốc động đình
Sắc phong tặng vương quan hoàng thái tử

Văn thần cẩm tú võ tổng lược thao
Bẩm dung y diện mạo hồng hào
Ngôn trung chính tài cao quán cổ
Thơ:
Giáp bạc bao phen nhuộm đỏ hồng
Xông pha trăm trận dạ như không
Ra tay cứu nước trừ nguy biến
Tiếng để ngàn thu với núi sông
Xá lửng:
Chiếc thuyền lam nổi dòng Xích Bích
Đưa quân chèo du lịch bốn phương
Có phen tuần thú sông Thương
Trở ra tỉnh Bắc , Quế Dương, Lục Đầu

Có phen ngự sông Dâu sông Hát
Khi lên ghềnh xuống thác vui chơi
Có phen vào lạch ra khơi
Sai quân lấy gỗ xoan đào chò hoa

Có phen chơi ngã ba Bạch Hạc
Bạn tiên ngồi đàn hát vui chơi
Dạo xem phong cảnh mọi nơi
Qua hang Anh Vũ sang chơi nước người

Có phen chơi cửa đài cửa bích
Khi ra khơi vào lạch thảnh thơi
Thuyền rồng trăm chiếc chèo bơi
Dọc ngang Tuần Lảnh là nơi đi về

Trải giang khê lên ngàn xuống bể
Lảnh Giang từ quý địa danh lam
Đền thờ quan tam tía kiệu vàng
Long môn hổ bàn thạch bàn uy nghi

Hóa tức thì lâu đài điện các
Dâng nước về thủy quốc một khi
Có phen lấy ngọc lưu ly
Đùng đùng dâng nước phép thì ai đang

Khắp sông Thương , sông Thao , sông Cả
Kéo quân về đóng ngã ba Tranh
Xướng ca đàn hát tập tành
Thi ngâm phú đọc đàn tranh chơi bời

Có phen lại về nơi thủy phủ
Đóng cân đai áo mũ vào tâu
Dăm ba đồng tử theo hầu
Vào tâu Vương phụ ra chầu Mẫu vương

Cũng có khi phi thường biến hóa
Qua Nghệ An thượng hạ đại giang
Thuyền rồng chèo quế buồm lan
Khi chơi Tô Lịch khi sang sông Cầu

Có phen ngự Nam lâu Bắc điện
Trở ra về đến huyện Thiên Tôn
Dạo miền thác cái thác con
Khi chơi sông Hát khi sang sông Bờ

Dạo thẩn thơ Tản Viên Tam Đảo
Truyền chư quân đôi đạo tiên phong
Chuông kêu cờ phất trống dong
Bè sau thuyền trước giữa dòng lênh đênh

Trống cầm canh chiêng vang anh ỏi
Lốt xanh vàng chìm nổi dư muôn
Triều thần văn vũ bách quan
Sai lên đón rước vương quan về chầu

Trên các lầu thơ ngâm phú đọc
Ngoài sân rồng ca chúc chén tiên
Vua cha giá ngự ngai vàng
Phán đòi thái tử vương quan vào chầu

Ngự giờ lâu phán lời nhân thứ
Sai ông lên cứu trợ trần gian
Một tay thái tử vương quan
Cứu sinh cũng lắm đọ oan cũng nhiều

Nay ông đã về chầu nhân đức
Độ nhân gian vạn ức siêu sinh
Nay ông về chốn thủy đình
Cuông phù đệ tử khang ninh thọ trường

thánh giá hồi cung