Bàn luận về quan niệm thẩm mỹ của Luật Tử Vi

Tử Vi học và Nhân Tướng học có nhiều liên quan. Cả 2 khoa đều khởi nguyên từ sách bói toán thời tiền Tân: đó là Kinh Dịch. Cả 2 đều phát sinh trong quá trình nghiên cưú phái Tượng Số do một triết gia đời nhà Hán là Đổng Trọng Thư sáng lập. Phái này khảo cứu quy lậut biến hóa của vũ trụ để suy diễn ra quy luật biến hóa của quốc gia và của con người, từ đó mới rút tỉa ra khám phá về bói toán. Tử vi học và Nhân Tướng học đều muộn lý thuyết Âm Dương Ngũ Hành làm nền tảng triết lý cho bộ môn. Các học sĩ, đạo sĩ am hiểu về Tượng Số có thể kiên nhiệm cả hai, ba môn. Đó là trường hợp của Trần Đoàn, thủy tổ khoa Tử Vi lại biết sáng tác cả về Nhân Tướng học. Quyển sách nhân tướng đầu tiên cũng do Trần Đoàn biên soạn.
Tuy nhiên, dù có chung nguồn gốc, học phái và có đạo có chung thủy tổ, nhưng khoa Nhân Tướng lại đóng góp rất ít cho tử vi. Thật vậy các ý niệm tướng mạo trong tử vi rất nghèo nàn: mặc dù chính tinh nào cũng có ý nghĩa tướng mạo, nhưng các nét tướng thiếu phong phú, thiếu rõ rệt.
Thẩm mỹ Trung Hoa rất nặng về đạo đức, không khiêu gợi. Phạm vi rất phiến diện hẹp hòi. Mặc dù có chú trọng đến tướng mặt của phụ nữ, thẩm mỹ quan Trung Hoa về tướng mặt cuãng rất sơ sài. Khoa Tử Vi không mô tả cái đẹp, không phân biiẹt các cách đẹp và dĩ nhiên không nêu tiêu chuẩn của vẻ đẹp nữ phái. Thành thử không ai có thể hình dung biểu hiện cụ thể của nhan sắc. Phải lấy chí tưởng tượng của mỗi người mà bổ túc: cái đẹp của Tử Vi vốn thiếu sót trầm trọng những tính từ. Mà dùng tưởng tượng phân định thì quả là một điều khó khăn và võ đoán.
Dù sao, ta cũng không nên đòi hỏi quá nhiều ở một môn khoa học nhân văn, chuyên khảo sát đời người hơn là tướng người: Khoa Tử Vi không phải là khoa nhân tướng, không phải khoa hội họa hay điêu khắc. Vì thế đừng nên tìm các nét tướng cụ thể trong khoa Tử Vi. Những ý nghĩa tướng mạo trong khoa tử vi bao hàm nhiều sai số, cho nên không có giá trị bao nhiêu. Thiết tưởng, những ai chuyên chú về cái đẹp hình có thể thấy nơi khuyết điểm này một lãnh vực để canh tân, để thích thời khoa Tử Vi thế kỉ 20.
( trích Chương 3: Cách đẹp, " Tử Vi tống hợp"- Nguyễn Phát Lộc)