Công CHA như núi Thái Sơn
Nghĩa MẸ như nước trong nguồn chảy ra
Thật là không còn câu ca nào hay hơn trên đời này và ý nghĩa cho bằng câu ca dao này, mà hễ là người Việt thì ai cũng đã thuộc nằm lòng từ lúc cắp sách đến trường hay ngay từ lúc ấu thời khi mới vào tuổi biết khôn.
Nhân dịp ngày lễ Cha (Father's Day= Fête des Pères), vào trung tuần tháng 6 Dương Lịch, theo phong tục Tây Phương, với 3 tuần hay một tháng sau ngày lễ Mẹ (Mother's Day= Fête des Mères) là dịp để cho mọi người con tưởng nhớ đến công ơn sinh thành dưỡng dục của Cha Mẹ mình, và là dịp để đoàn tụ sum vầy trong bầu khí ấm gia đình, như mọi người đều đã làm và sắp làm trong vài ngày nữa với tinh thần đó.
Ở đây trong khuôn khổ của bài viết này, tôi xin phép mạo muội nói lên cái ý "Công Cha" và "Nghĩa Mẹ" dưới cái nhìn của Triết theo nền tảng của Đạo Trời, theo nhân sinh quan của tổ tiên Viêm tộc. Nên nếu bạn là người Việt chính tông (nghĩa là không chỉ biết ăn nước mắm hay biết nói tiếng Việt và sống theo phong tục Việt) mà là có "tâm tính" Việt thì chắc chắn là bạn sẽ hiểu và có lẽ đã biết những gì tôi sắp viết ra đây.
Như trong các bài viết của tôi mà có lẽ bạn đã có dịp đọc qua, và như tôi đã và hay nói là tất cả những nghĩa được diễn giải theo chủ đề mà tôi đã chọn để viết ra cái nghĩa vượt trên cái chữ, đều là cái Cảm mà tôi đã hứng được từ trên Cao, để ghi lại và chia sẻ với bạn trong tình tương thân tương đồng của anh em cùng bọc, với ước nguyện cho nó trở thành những viên đá lót đường cho bạn và dẫn đường bạn đến ĐẠO.
Nên vẫn trên nền tảng "Âm Dương chi vị Đạo" với cơ cấu bất dịch nhưng biến dịch của Ngũ Hành, mọi ý nghĩa đều quy về đó như câu: "Thiên Địa Vũ Trụ Vạn Vật Nhất Thể." Vì vậy mà tổ tiên với Đại Ngã Tâm Linh không những đã Cảm, đã Sống với chiều kích vô biên của Đạo Trời, mà còn đã làm một chuyện siêu Việt hơn nữa, đó là đã đúc kết và ghi khắc lại được "cái nghĩa vô biên" đó trong hai câu ca dao trên, để làm gia tài cho con cháu, thì quả đúng như câu tổ tiên đã nói là: "mạc hiện hồ ẩn, mạc hiển hồ vi "(Kinh Lễ), tức "không gì hiện rõ bằng cái ẩn tàng, không gì tỏ rõ bằng cái tế vi".
Có lẽ bạn sẽ bảo thì "Công CHA như núi Thái Sơn", mà núi Thái Sơn là núi to nhất lớn nhất trong dãy núi ở bên Tàu, theo địa lý ở vào khoảng Hồ Nam Quảng Đông và Quảng Tây thì gọi là Ngũ Lĩnh Sơn Mạch, đó là 5 cái núi: Hoa Sơn, Thái Sơn, Hằng Sơn, Hành Sơn và Tung Sơn. Nói lên ý nghĩa công lao, công sức, công phu, công khó, công trình của người Cha trong việc xây dựng nhà cửa, giáo huấn con cái và lo lắng vật chất để bảo vệ gia đình,... thì hùng vĩ, to lớn như núi Thái Sơn. Như vậy ai mà chắng biết, thì có gì mà phải nói?
Tương tự câu "Nghĩa MẸ như nước trong nguồn chảy ra", thì để đối đáp với câu trên cho đúng chữ đúng nghĩa, để cho hay với thể âm vần tiết nhịp; và vì cùng một nghĩa như "công Cha" thì khổ cực kiên trì giống như núi, còn "nghĩa Mẹ" là tình bao la để yêu chồng thương con, cách nhẹ nhàng, êm ái, chịu đựng, nhẫn nại, rĩ rã, tuôn tràn... giống như nước. Thì mọi người đều hiểu như vậy, tại sao lại phải nói ?!
Nói như bạn với nghĩa mà tôi vừa nhắc lại ở trên, thì đương nhiên là đúng và dĩ nhiên là tôi không thể bảo bạn hiểu sai. Nhưng nếu nói theo nghĩa của câu "mạc hiện hồ ẩn", tức không gì hiện rõ ra bằng cái ẩn tàng, theo nghĩa của Đạo thì hai câu ca dao này không chỉ có nghĩa như bạn nghĩ đâu. Nên nếu bạn để ý và biết thắc mắc thì sẽ tự hỏi tại sao ông bà mình lại nói:
1/ "Công Cha Nghĩa Mẹ", mà không nói "Công Mẹ Nghĩa Cha"? Như vậy là "công Mẹ" không đáng kể sao, hay là tại vì đầu óc phong kiến trọng nam khinh nữ ?
2/ Như núi Thái Sơn thì đó là "Công Cha", còn "Nghĩa Mẹ" sao lại không ví với Thái Bình Dương cho đối xứng, mà lại ví như nước trong nguồn chảy ra?
Cho nên như tôi đã nói ca dao cả là một kho tàng vô giá của văn hóa Việt tộc vì qua những câu ca và những bài đồng dao của dân gian, ẩn chứa cả một nền Minh Triết của Việt tộc.
Có lẽ bạn sẽ nghĩ như có người đã nói, ca dao là cách nói của người bình dân để nói lên thế thái nhân tình hay thói tục của dân gian, chớ người thường dân không có biết chữ, thì làm sao biết Triết là gì để mà ẩn giấu nền tảng Minh Triết hay Đạo trong đó? Cho nên nói như tôi là không thiết thực và chỉ là diễn giải theo đầu óc quá khích với tưởng tượng quá mức của tôi.
Bạn nghĩ đúng, nhưng chỉ đúng cho bạn và những người như bạn. Như tôi vừa nói ở trên, cũng như trong các bài viết của tôi, là chuyện đúng hay sai của một vấn đề phải được xét trên một nền tảng vững chắc với một cơ cấu toàn diện. Như cổ nhân có câu:"tri chu hồ vạn vật nhi đạo tế thiên hạ cố bất quá" dịch là "biết vạn vật đến chỗ tròn đầy thì mới là con đường tế thế mà không rơi vào quá đáng". Mà nền tảng và cơ cấu đó không gì khác hơn là Âm Dương với Ngũ Hành theo luật quân bình động. Điều này ngày nay, các khoa học gia cũng đành phải công nhận với kiểm chứng thực nghiệm cái tỷ lệ 3/2, khi đo hai tia sáng lóe ra của âm điện tử và dương điện tử bằng cách cho nổ hạt nhân nguyên tử. Nhưng họ đã cũng không hiểu được lý do tại sao? Trái lại tổ tiên Việt tộc đã khám phá và hiểu biết cái "quân bình động" này với câu nói "tham thiên lưỡng địa"(trời 3 đất 2) cách đây ít nữa hơn 4 ngàn năm.
Làm sao có thể hiểu được cái "quân bình động" đó khi mà các nhà khoa học phương Tây chỉ có biết cái "quân bình tĩnh" (=chết cứng). Mà phải nói đúng là "chết cứng" vì họ đã đặt nền tảng của mọi sự vật trên cái "thuyết nhị nguyên" với một là Có hai là Không, thì làm sao mà hiểu hay cảm được cái "ngộ không" của cái "lưỡng nhất tính" vừa Có lại vừa Không, của cái "nhất âm nhất dương chi vị Đạo"?
Đó là nền tảng bất dịch mà lại biến dịch, không có khởi đầu mà cũng chẳng có tận cùng, nhưng lại là Một Lượt, Một Thể, Một Không (gian), Một Thời, để sinh sinh hóa hóa không ngừng. Như vậy mới "ngộ" chứ, và mới đúng là NGỘ KHÔNG (?). Chớ đâu cần phải bỏ ra bạc tỷ Mỹ kim ($) với tỷ Ơ rô (€) để đi tìm hiểu sự tạo thành trời đất vạn vật cách rời rạc phân ly, theo "giả" thuyết khởi đầu bằng "nổ tung"(big-bang), thì làm sao kiếm ra cái "thiệt" của cái phối hợp tuyệt diệu và hòa hợp tuyệt vời như "thiên địa vũ trụ vạn vật Nhất Thể "?
Có phải là mất giờ, mất công, mất tiền mà lại mất luôn mình, tức vong thân nghĩa là quên mất mình, không biết mình là ai ở thế giới này, rồi bảo đời này là kiếp phù du để đi tin "cái ảo" (tưởng) sẽ tìm lại mình "sáng láng" ở thế giới bên kia ?! Có phải đúng là vu vơ vì vong bản nghĩa là mất gốc, không giữ được nguồn gốc, không có căn bản nền tảng, nên mới mơ tưởng mông lung rồi sống luôn với ảo tượng (fantasme) vì tưởng là thiệt, như vậy có phải là lơ lững... ở lưng chừng Trời không ?!!!
Trước khi tôi đi vào ý nghĩa của nền tảng Minh Triết chứa đựng trong hai câu ca dao nói trên, tôi trở về câu hỏi mà có lẽ bạn đã nghĩ, là làm sao cái ý nghĩa Minh Triết lại có thể ẩn giấu trong ca dao phát xuất từ dân gian, là những người thường dân không biết chữ, quê mùa không có học?
Thưa rằng, với nền văn hóa nông nghiệp, Việt tộc đã sống gần với thiên nhiên nhất và dĩ nhiên là sống lâu với thiên nhiên nữa, thì tự nhiên là hiểu biết thiên nhiên hơn bằng kinh nghiệm sống với mồ hôi nước mắt, thì đương nhiên sự hiểu biết với cảm nghiệm đó mới thiết thực, mới đúng nghĩa theo luật của trời đất vũ trụ. Rồi sau đó với thời gian mới tìm cách ghi chép lại dưới dạng chữ bằng nét vẻ lên đá trong hang trên tường, trên cây trên gỗ, v.v...
Tại vì mình viết chữ Việt cách máy móc, hay nói tiếng mẹ đẻ cách thuộc lòng mà không hề ý thức cái nghĩa uyên nguyên trong cái tiếng "thường dân" mà mình nói. Nên có khi nào bạn thắc mắc, tại sao lại bảo là "thường" hay nói là "bình thường" không? Hay bạn đã có thật thấu triệt nghĩa nguyên thủy của những tiếng đó là gì chưa ? Nếu chưa thì bạn đừng thấy "thường" mà "tưởng" là thường ! Chính vì cái nghĩa "Thường Hằng" như "Thường Thường" đó thì lại là luôn luôn ở trong cái "Phi Thường" để lớn mãi và thành cái "Vô Thường" tức là KHÔNG (có) !
Cho nên "thường dân", với nghĩa nguyên thủy là người Hiền (triết) thường luôn sống "thuận thiên" thì tự nhiên là "phi thường" vì cảm được cái "vô thường", tức "NGỘ KHÔNG" nghĩa là BIẾT cái KHÔNG, tức là đạt ĐẠO, tức mới Thành Nhân. Vì nếu hiểu theo nghĩa Đạo, chỉ khi nào con người Thành Nhân, hay ý thức mình là Nhân với Đức của Trời Đất thì mới thật là "Người bình thường" ("thường" này chữ hán viết với bộ Cân) là nghĩa người đã đạt được chí Trung Hòa để làm "bình dân", nghĩa là Hiến thân để phục vụ cho con người (văn hiến) để lo cho dân (chúng) được An Vui Hạnh Phúc.
Chính những người "thường dân" hay "bình dân" này mới là tác giả của những câu ca dao bất hủ mà qua bao thời đại, dưới nhiều chế độ chuyên chế độc ác dã man trên đất tổ, cái tinh hoa của văn hóa Việt tộc vẫn còn tồn tại qua ca dao tục ngữ, thì phải nói họ đúng là "hiền nhân" với nghĩa nhân tài với thiên tài và địa tài, vì quả thật là người tài ba, đức đạo, mới có thể nói những câu như:
Trăm năm bia đá cũng mòn
Ngàn năm bia miệng cũng còn trơ trơ.
hay
Công Cha như núi Thái Sơn
Nghĩa Mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
Vì vậy mà hai câu ca dao này theo tôi, phải hiểu với nghĩa sơ thủy của nó. "Công" ở đây là nghĩa "cùng chung" như Một hay nghĩa "của chung" như nói công thiên hạ, công thể, công lý, công bình, công ích, công thổ, công điền, công quỹ, công vụ, công chúng, công dân, công cộng,... (Cộng Hòa với nghĩa nguyên sơ là cùng chung hòa hợp lại, nhưng hiểu theo nghĩa chính trị thì hơi khác, nghĩa là chính quyền quốc gia nằm ở toàn thể nhân dân).
Còn Cha phải hiểu là nghĩa "dương", như thái dương, đại dương nghĩa là những gì lộ ra, ló ra, tỏ ra, hiện ra, như vạn vật mà mình thấy được biết được, là nghĩa của Đất.
Cho nên "công cha" là nghĩa "cùng chung một" Cha mà Thành ra Ta và Vạn Vật. Đó là nghĩa "của chung" nghĩa là chung đến cùng cực để thành "chung thủy" trong "Nhất Thể". Nên tiếng Việt mới có chữ "bình sản" (tài sản chia đều), và cũng với ý nghĩa "của chung" đó mà ca dao mới có câu:
Ở đời muôn sự của chung
Hơn nhau hai tiếng anh hùng mà thôi.
Cũng từ quan niệm đó mà dân Á Đông mình không có biết "bản quyền", (hay biết có cũng chỉ mới đây thôi với ảnh hưởng phương Tây) cho nên người Á châu mình hay nói có bị ăn cắp cũng không sao, vì là "của chung" nên thì để cho người khác xài, có cần thì làm cái khác, hay quá lắm đi đòi lại. Nhưng bây giờ thì mình đã bị mất Đạo, nên mất luôn cái Nhân tài để tài tác cho tài nghệ với tài đức, thì lại đi tham tài, tham nhũng, đi "chôm" cho dễ, cho lẹ, cho mau giàu, thì làm sao mà thành Nhân được, cho nên chỉ là thành Quỷ như hiện nay mọi người đều đã thấy !
Điều quan trọng ở đời là hai tiếng "anh hùng", chớ không phải vật chất tài sản. Mà tại sao lại nói "anh" hùng, mà không nói "chị" (hùng)?
Thưa nghĩa "anh hùng" ở đây không phải là nghĩa người oai phong lẫm liệt, can đảm tài ba, kiểu siêu quần vô địch để sẵn sàng hy sinh cứu chúa hay vì chính nghĩa. Nhưng là phải hiểu với nghĩa Thành Nhân mới là Anh Hùng, vì chỉ khi đó mình mới là Nhân Hoàng với Thiên Hoàng và Địa Hoàng.
Nhưng để trở lại ý nghĩa núi Thái Sơn trong câu ca dao này là ẩn nghĩa "Sơn Tinh", là Dương Khí có tận đến Thái Cực để thành núi ở đây và thành mặt trời (thái dương) hay các tinh tú ở trên Không kia, mà tỏ hiện ra cho mình thấy được.
Còn "Nghĩa" (chữ hán viết với bộ Dương) cũng có nghĩa là việc có lợi chung, như Tình Nghĩa, vì tình nghĩa không vì lợi ích riêng, như chữ "nghĩa thục" là trường học chung dạy không lấy tiền, hay chữ "nghĩa binh" là quân nổi dậy vì lợi ích chung.
Còn Mẹ là nghĩa Âm, là Đức, là Trời, là thần lực tiềm ẩn để sinh ra. Nên "Nghĩa Mẹ" là sự sinh ra và liên kết chung với nhau bởi sợi giây Tình như giây rún nối Mẹ với Con. Cái Tình Nghĩa đó là cái gì "Âm u", âm thầm lặng lẽ, tàng ẩn, nhưng lại có sức xúc động phi thường, tuy không thấy được nhưng mình lại Cảm nhận được như là yếu tố không thể thiếu để cho mình sống thành người. Trong cuộc đời mình, ai cũng đã cảm nhận được cái đó như hơi thở của mình, qua tình mẹ con, tình vợ chồng, tình anh em, tình thân thuộc, tình đồng loại... Vì nếu không có cái Tình Nghĩa này thì không có gì có thể sinh ra và thắt chặt để liên kết vạn vật cho Chung Thủy thành "Nhất Thể".
Nên như Nước ở đây là "Thủy Tinh", là Âm Khí, là Thần Khí ở khắp mọi nơi từ trên cao xuống thấp, từ ngoài vào trong, khắp hang cùng ngõ hẻm, mà mình không thấy không biết, nhưng lại là nguồn lực bao la, để sinh ra sự sống cho vạn vật, khi tương giao hòa hợp với Dương Khí.
Vì vậy mà :
"Công Cha như núi Thái Sơn,
Nghĩa Mẹ như nước trong nguồn chảy ra"
là hình ảnh "non nước" để cắt nghĩa cho chúng ta cái Đạo làm Người, là phải tri thức để nhận thức và ý thức là mình chỉ Thành Nhân, thành Con (Người) của Cha Mẹ, khi mình biết sống với "công Cha nghĩa Mẹ", tức là biết sống Hòa đến cùng cực, thì mình mới là Hạnh Phúc, là Thái Hòa với "thiên địa vũ trụ vạn vật Nhất Thể".
Tôi hy vọng từ nay bạn sẽ thích thú khi đọc lại hai câu ca dao này, và sẽ có chút hãnh diện mình là người Việt, vì cái tinh hoa của văn hóa Việt tộc, độc nhất vô nhị trên đời này.
Viết xong nơi đất khách vào đầu mùa Hạ,
13 tháng 6 năm 2008.
(tức mồng 10 tháng 5 năm Mậu Tý)
Nguyễn Sơn Hà - Việt Học.
Nguồn:
http://www.anviettoancau.net/anviett...temid=99999999" target="_blank
Dẫn chứng bài này nhằm xác minh tính chân thực của sấm Trạng Trình.
( Sưu Tầm)