quan điểm của cụ Nguyễn Hiến Lê về tử vi, tử binh, hà lạc

@hoang tan:
1. Đầu tiên về những điều bạn không đồng ý với cụ. Tôi nghĩ bạn đọc chưa kĩ rồi.
- Cụ viết là "cổ nhân nói", "cổ nhân tin rằng", đó là cụ trích lời của cổ nhân, và cụ tin vào những lời đó.
- Bạn không đồng ý với những lời đó, vì nó "đi ngược với quy luật tự nhiên, đi ngược với triết học", vậy bạn có thể nói cho tôi biết những quy luật tự nhiên và triết học học mà lời nói này đi ngược lại được ko? Vì tôi thấy trong thực tiễn cũng có những người vứt bỏ cái tốt ở trước mắt để đổi cái tốt ở tương lai.

Anh bạn tôi, vứt bỏ luận án tiến sĩ, và với một ý tưởng, đã ra mở công ty riêng, đó là ví dụ cụ thể nhất tôi từng thấy. Cái hiện tại của anh bạn này, lương luận án tiến sĩ 1 tháng 700-1000 euro, theo tôi là 1 hiện tại tốt đấy chứ, làm xong còn có bằng, dễ xin việc lương cao hơn v.v. Nhưng anh này ham mê lập trình, bỏ hơn 1 năm ra với 1 ý tưởng phần mềm của anh và khi mở công ty đã được tài trợ 300k (hiện tại của anh bạn này như thế nào sẽ nói sau). Cái quá trình hơn 1 năm vứt bỏ luận án để theo đuổi ý tưởng của mình, mà chỉ với 1 niềm tin rằng ý tưởng đó là hay và sẽ thành công với nó, đó là 1 hành động dũng cảm ko phải ai cũng thấu hết được. Đó có là 1 ví dụ ngược lại về quy luật tự nhiên mà bạn nêu, không ai vứt bỏ hiện tại tốt đẹp để đổi lấy cái tốt ở tương lai chưa ạ?

Còn ví dụ mà bạn lấy ra tôi thấy hơi cực đoan và có phần xa thực tế, tất nhiên chẳng ai đang đi xe mà cậu lao ra xin cái xe của họ mà họ cho cậu luôn cả. Còn cái ví dụ về triết học của bạn thì tôi ko hiểu ý bạn định nói gì, nếu có thể, bạn hãy nêu 1 cái ví dụ khác được ko?

2. Theo ý tôi hiểu khi cụ viết, "Tử vi dành cho nữ giới, Tử bình cho trí thức, Hà lạc cho đạo sỹ và không chém cho trẻ trâu..và một số sạn trong học thuật.....", là thế này, phụ nữ vốn tỉ mỉ, nên việc hỏi số họ cũng muốn biết tận chân tơ kẽ tóc, mà tử vi dùng nhiều sao hơn tử bình nên có thể trả lời cụ thể hơn tử bình hay hà lạc, vì vậy tử vi mới hợp với phụ nữ hơn. - Đây là theo đúng ý bài viết của cụ, chứ tôi cũng ko biết gì về tử bình, hà lạc.

Giới tri thức thì thích khoa học, hợp lý, cụ cho rằng tử bình giải thích nhiều cái hợp lý hơn tử vi nên hợp hơn với giới trí thức, còn Hà lac chỉ cho người ta biết sơ về số mạng, hành xử cho hợp thời thì hợp cho người học đạo cư xử ở đời. Chứ không phải là phân biệt giới tính, giai cấp, tuổi tác, bạn gán ép như vậy tôi thấy hơi miễn cưỡng.

Đúng như bạn Long Đức nói, người học đạo cư xử ở đời khác với đạo sĩ.

3. Ý kiến về câu "... số giàu mà ko ham giàu .."
Thời thượng cổ thì đọ nhau sức khỏe, còn thời sơ sử người ta đọ nhau cái đức, người hiện đại tranh nhau trí tuệ. Các ông vua bên tàu khựa choảng nhau bỏ bu ra được, như nhà Chu lật nhà Trụ nhưng vẫn phải rêu rao nhân đức của Cơ Xương và rải truyền đơn Trụ Vương bạo ngược v.v, thì việc "Cổ nhân tin rằng số giàu mà mình không ham giàu, tránh giàu thì sẽ tăng tuổi thọ; số sang mà mình tránh sang thì được hưởng phúc nhiều hơn" cũng là bình thường.

Ở đời này có lẽ ai có số giàu mà ko ham giàu thì lạ quá, khéo còn bị chửi cho là ngu, chứ ở đời các cụ trọng chữ Đức thì khéo nó là chuyện bình thường.

Chẳng phải lấy ví dụ tung của tàu khựa gì xa xôi, ngay thời cận đại gần đây thôi, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, danh y nổi tiếng, nhiều lần được chú Trịnh triệu vào ban quan chức, ban bổng lộc nhưng vẫn từ chối về quê chữa bệnh cho dân, đấy chính là số giàu mà không ham giàu. Còn ko ham giàu có thọ hơn hay ko thì chẳng ai biết được cả, nhưng cổ nhân vẫn tin là có. Hải Thượng Lãn Ông thọ 71 tuổi, cũng là tuổi khá thọ thời đó.

4. Đồng ý với bạn rằng nhiều lời khuyên răn, thậm chí cả tử vi hay khoa bói toán nào cũng cần thay đổi cho kịp thời đại. Nhưng lời dạy của người xưa, đọc cũng chẳng bao giờ thừa.

Thời xưa các cụ, đất rộng, nhà đẹp là giàu, bây giờ nhiều ông ôm cả lô đất vẫn móm như thường, nên giờ ông nào cung Điền đẹp chưa chắc đã giàu

Tóm lại là, cụ Nguyễn Hiến Lê viết lên quan điểm của cụ, tôi đọc tôi thấy là đúng, bạn thấy có chỗ ko đúng, tôi giải thích những chỗ nào bạn đặt câu hỏi bằng kiến thức của mình, tôi với bạn, bằng hiểu biết của mình tranh luận với nhau để cùng bổ xung kiến thức cho nhau, mong nhận được trả lời của bạn.

----------------------------------------

Còn bạn Đan Trì và bạn Whitebear1

Tôi không biết bạn đã dịch sách bao giờ chưa? Công việc dịch sách không phải chỉ mỗi biết tiếng, rồi cứ thế mà dịch ra. Mình biết tiếng, mình đọc mình hiểu là một chuyện, còn dịch nó ra cho người khác đọc cũng hiểu là một việc theo tôi là khó, bởi vì trong quá trình dịch thuật, có những thuật ngữ cần người dịch phải tra cứu, tìm hiểu rất nhiều tài liệu để biết được ngọn nguồn, có chú thích, chú giải cho người đọc dễ hiểu, vì vậy mà những dịch giả thường là những người hiểu biết nhiều và khá chuyên sâu chứ không phải là không có chiều sâu, theo tôi là như vậy.

Đương nhiên, hiểu biết sâu rộng và giỏi về vấn đề mình hiểu biết lại là 2 chuyện khác nhau. Một ông biết cách an lá số tử vi nhanh chưa chắc đã giải đúng bằng ông an lá số chậm hơn.

Tôi cũng không nghĩ là cụ giỏi về huyền học, nhưng các bạn thử nghĩ thế này:

Một cậu bé, 4-5 tuổi ra nói với bạn là, con thấy biển toàn là nước thôi chứ đâu có cái gì khác! Thì bạn sẽ phản ứng ra sao? Bạn bảo nó là "ngạo man", "chưa học đến nơi đến chốn, chưa hiểu hết được biển còn có muối, khoáng chất có tôm có cá mà đã phán xằng bậy"?? Nếu thằng bé đó ko mở mồm ra nói thì thôi, chẳng ai cười, nhưng biết ít mà nhận xét xằng bậy như vậy thì đáng trách đáng cười??

Tất nhiên cụ Nguyễn Hiến Lê không phải 1 cậu bé, nhưng, tất nhiên tôi thấy cụ ko hề nhận xét xằng bậy, mà là cụ đang nêu ý kiến, quan điểm của mình, là nghiệm xét của 1 người về các khoa huyền học. Tôi nghĩ người dốt tới mấy cũng có quyền nêu câu hỏi của mình, còn nếu cứ ngại dốt mà ko hỏi sẽ dốt cả đời.

Nếu bạn có kiến thức hơn cụ ở mặt huyền học và có thể trả lời những nhận xét của cụ thì 2 bạn có thể trả lời, còn nếu ko trả lời vì những lý do khách quan như muốn giữ bí quyết lại cho riêng mình hay vì lý do nào khác, thì tôi nghĩ 2 bạn cũng ko nên có thái độ thảo luận như vậy về ý kiến của 1 người khác.

Thử nghĩ xem trên diễn đàn này còn nhiều người dốt tử vi huyền học hơn cụ Nguyễn Hiến Lê nhiều, điển hình là tôi, mà muốn nói lên ý kiến của mình, lại suốt ngày sợ các bạn vào bảo, thằng này học chưa tới nơi đã phát biểu xằng bậy, rồi ko giải thích ý kiến người ta sai ở đâu thì còn ai dám thảo luận học thuật nữa.

Mong phản hồi từ 2 bạn.

Thân.

@VuKhucNQ:
Cái vè "ngạo mạn" mà tôi nói đến, đó là cái tôi thấy toát ra từ cách viết sách, ngôn từ của cụ. Đó là cảm nhận của riêng tôi sau khi đọc sách cụ.

List sách của cụ dịch, chủ yếu là sách sử và văn hóa, triết học Trung Quốc.
Cuốn sách "có hơi hướng" huyền học nhất cũng chỉ là cuốn "Kinh dịch, đạo của người quân tử". Nhưng sách đó viết theo lối giảng giải, viết ý nghĩa cơ bản nhất, và viết theo mặt triết học.
Ngay cả các ứng dụng của Kinh Dịch trong bói toán như Mai Hoa, Lục Hào, Bói Dịch, cụ cũng chưa từng động đến.

Tại sao tôi phê phán cụ như vậy.
Thà rằng, cụ không đả động gì sâu 1 chút. Cứ như 1 đứa trẻ nhìn mặt biển bao la, và nói rằng nó đầy nước.
Thà rằng, cụ cứ nêu quan điểm của mình về số phận, về cuộc sống, về bói toán, về mê tín dị đoan.

Còn ở cái bài khảo nghiệm này thì sao.
Cụ đã nói hơi sâu 1 chút, hơi kĩ 1 chút. Sâu không ra sâu, nông không ra nông. Nửa mùa.
Cụ nhìn mặt biển nhưng cứ đòi nếm 1 chút, sờ 1 chút. Rồi nhận xét: nước biển à, có lẽ chỉ có nước và muối thôi, chẳng có gì khác. Tức là chỉ có H2O và NaCL thôi.
Cụ đụng đến sao, ngũ hành, thần sát trong tử vi. Cụ đụng đến dụng thần trong Tử Bình. Cụ đụng đến Bát Tự Hà Lạc mà không biết đến thể cách nào.
Cụ học chưa đến nơi đến chốn, chưa biết sâu, chưa hiểu ý tiền nhân mà dám phán xằng.

Tôi nhắc lại những câu tôi gọi là xằng bậy nhé:
- Tử vi cho con người chịu ảnh hưởng kết tụ của các vì sao (tinh đẩu), mà như vậy mọi việc đã an bài sẵn. Không thể cải được mệnh.
==> Học tử vi trung cấp trở lên, không ai nói vậy cả.
- Tử vi còn nhiều điểm mâu thuẫn, chẳng hạn sao phá quân thuộc thủy ......
==> Cụ chưa có kiến thức, học chưa đủ, sao dám nói tử vi nhiều điểm mâu thuẫn. Cụ chưa giải thích được, đã vội nói nó mâu thuẫn rồi.
- Cái đoạn về tử bình tôi không trích dẫn nữa. Nguyên đoạn đó cho thấy cụ chưa học xong sơ cấp tử bình.
- So sánh ba khoa đó, tôi thấy Tử vi thích hợp với đàn bà, họ muốn biết nhiều chi tiết; Tử bình hợp lí, thích hợp với giới trí thức; Hà lạc thích hợp với người học đạo cư xử ở đờị.
==> Vậy hóa ra, cụ nói những người nghiên cứu tử vi đều có "tính đàn bà"??

Tôi không biết bạn đã dịch sách bao giờ chưa? Công việc dịch sách không phải chỉ mỗi biết tiếng, rồi cứ thế mà dịch ra. Mình biết tiếng, mình đọc mình hiểu là một chuyện, còn dịch nó ra cho người khác đọc cũng hiểu là một việc theo tôi là khó, bởi vì trong quá trình dịch thuật, có những thuật ngữ cần người dịch phải tra cứu, tìm hiểu rất nhiều tài liệu để biết được ngọn nguồn, có chú thích, chú giải cho người đọc dễ hiểu, vì vậy mà những dịch giả thường là những người hiểu biết nhiều và khá chuyên sâu chứ không phải là không có chiều sâu, theo tôi là như vậy.

Tôi có thể trả lời lập tức, là tôi là người đã dịch sách, viết sách, không chỉ trong 1 chuyên môn. Để dịch ra tiếng việt, chỉ cần một mức độ trí tuệ rất thấp, so với cái cần thiết để đạt trình độ cao trong lãnh vực chuyên môn, hay là việc có phát minh được thế giới công nhận. Nhiều quan chức chính phủ, vẫn đạo văn, dịch nguyên văn công trình người khác sang tiếng việt để ăn cắp đó.

Để đạt trình độ về tử vi, cần nhiều thứ về mặt trí tuệ hơn là với việc hiểu mặt chữ và dùng ngôn từ cho khéo léo. Và tôi nghĩ, cụ Lê đã trung thực khi nói rằng, không nghiên cứu về tử vi đủ sâu do nghiên cứu sâu về tử vi dễ dàng mất cả đời nếu không có cơ duyên, vì ít ra người đã qua được nước cản về tử vi sẽ không có luận về tính đắc hãm của tinh đẩu dựa vào ngũ hành như cụ.

Có khoảng cách rất lớn giữa việc dịch sách và việc hiểu nó tới tận thâm căn cố đế. Nói đâu xa, ngay cả sách tiếng việt không cần phải chuyển ngữ, như cuốn Kinh Kim Cang Bát Nhã ba la mật đa, ai đọc cũng hiểu chữ, nhưng lãnh ngộ thật sự thì chỉ được có vài người, như phật hoàng trần nhân tông. Đạo Đức Kinh, đọc lời ai cũng đọc được, nhưng lãnh ngộ tới đâu thì lại là việc khác.

Giống như giáo viên cấp 3, có thể giảng giải cho học sinh hiểu, nhưng không phải là khoa học gia.

Tôi nghĩ, nói đến thế thì ai cũng hiểu.

Định chờ hoang tan luôn nhưng thôi trả lời 2 bạn trước.

1. Về việc dịch sách:
Tôi ko rõ bạn dịch về chuyên ngành gì, có thể là dịch sách Phật giáo sang tiếng Việt? Đối với tôi, nếu trong lúc dịch mà gặp một từ chuyên môn hoặc 1 thuật ngữ chuyên môn mà mình ko hiểu rõ, thậm chí là từ chuyên ngành chưa được dịch sang tiếng Việt bao giờ (ví dụ nhiều từ trong tôn giáo hiện nay chưa được dịch sang tiếng việt, và dự án từ điển tôn giáo vẫn đang được tiến hành), thì không lẽ chỉ tra từ điển là dịch được? Nhưng thôi, đây là vấn đề đạo đức lương tâm của người dịch, bàn sâu thêm chỉ đi xa đề.

Cũng giống như ví dụ của bạn về giáo viên, nếu giáo viên giảng bài cho học sinh mà tự bản thân giáo viên còn không hiểu cái bài mình đang giảng thì còn nói chuyện gì? Hay giáo viên chỉ việc chép y nguyên sách lên bảng thôi? Nếu đúng là chỉ cần chép lên bảng thôi thì đúng là chả phải mỗi nghề dịch sách, mà nghề giáo viên cũng ko cần gì nhiều ngoài việc ... biết viết tiếng Việt. Nhưng thôi đó cũng là chuyện đạo đức của từng giáo viên, bàn sâu cũng chỉ đi xa đề.

Ý kiến cá nhân tôi, ngoài những sách Triết học Trung Quốc, cụ có dịch cả văn học, lịch sử, toán học sơ cấp, sách chính trị, giáo dục y học v.v từ nhiều ngôn ngữ khác nhau chứ ko phải mỗi tiếng Trung, thì tôi thấy kiến thức cụ không thể rộng nhưng mà nông được.

2. Về việc bạn Whitebear1 trích dẫn câu trong bài của cụ Nguyễn Hiến Lê, thì bạn đã trích dẫn không đúng, dễ gây hiểu lầm cho người khác đọc. Nguyên văn như sau:
"Tò mò đọc cho biết thì nên, bỏ trọn đời để nghiên cứu thì tôi e mất thì giờ mà chưa chắc đã phát kiến được gì."
và bạn trích dẫn như sau:
không nghiên cứu về tử vi đủ sâu do nghiên cứu sâu về tử vi dễ dàng mất cả đời nếu không có cơ duyên

Xin nói luôn không phải tôi bới lông tìm vết, mà là trích dẫn như vậy dễ gây hiểu lầm. Vì câu nguyên văn của cụ là một lời nêu lên ý kiến cá nhân "tôi e ....", cũng không có ý kiến gì về có duyên hay không có duyên, còn câu trích dẫn của bạn là một lời thừa nhận của cụ rằng không có duyên thì dễ mất cả đời. Hai việc đó hoàn toàn khác nhau.

3. Việc chính tôi định nói ở đây, là việc thái độ thảo luận trao đổi trao đổi, hay nhận xét về ý kiến của người khác như vậy, có nên hay không?

Cụ Nguyễn Hiến Lê đã nói lên ý kiến của cụ, dù đúng dù sai, dù nông dù cạn về huyền học, thì nên tiếp nhận ý kiến đó một cách đỡ gai góc hơn cách bạn Đan Trì phản ứng.

Nếu đứng trước mặt đứa trẻ 4-5 tuổi vừa phát biểu ý kiến của nó với bạn - một người đã có nhiều kiến thức hơn nó về biên - và bạn ko giải thích gì kĩ cho nó, chỉ nói những câu như "Thế mà cứ đi nhận xét tử vi như kiểu ta đây nắm vững hết rồi." hoặc Khi đã học chưa đến nơi đến chốn, chưa hiểu hết ý tiền nhân, mà đã dám nhận xét xằng bậy, bạn thấy sao?

Kiến thức thế nào, ý kiến ra sao thì mọi người đều có quyền phát biểu, bạn có quyền đồng ý, phản biện, dẫn chứng, nhưng chê bai là nửa mùa thì tôi thấy ko nên:

Cụ học chưa đến nơi đến chốn, chưa biết sâu, chưa hiểu ý tiền nhân mà dám phán xằng.

Tôi nhắc lại những câu tôi gọi là xằng bậy nhé:
- Tử vi cho con người chịu ảnh hưởng kết tụ của các vì sao (tinh đẩu), mà như vậy mọi việc đã an bài sẵn. Không thể cải được mệnh.
==> Học tử vi trung cấp trở lên, không ai nói vậy cả. Rồi, cái này bạn ko đồng ý với cụ, tuy bạn ko giải thích nhưng ko vấn đề gì.
- Tử vi còn nhiều điểm mâu thuẫn, chẳng hạn sao phá quân thuộc thủy ......
==> Cụ chưa có kiến thức, học chưa đủ, sao dám nói tử vi nhiều điểm mâu thuẫn. Cụ chưa giải thích được, đã vội nói nó mâu thuẫn rồi. Là cụ nêu ý kiến của cụ, nếu bạn biết tại sao, bạn có thể giải thích để mọi người luận đúng sai, có gì đâu mà dám nói với ko dám nói?
- Cái đoạn về tử bình tôi không trích dẫn nữa. Nguyên đoạn đó cho thấy cụ chưa học xong sơ cấp tử bình.
- So sánh ba khoa đó, tôi thấy Tử vi thích hợp với đàn bà, họ muốn biết nhiều chi tiết; Tử bình hợp lí, thích hợp với giới trí thức; Hà lạc thích hợp với người học đạo cư xử ở đờị.
==> Vậy hóa ra, cụ nói những người nghiên cứu tử vi đều có "tính đàn bà"?? Cái này thì là quy chụp hoàn toàn. Là "thích hợp" với đàn bà, chứ cụ có nói những người nghiên cứu tử vi đều có tính đàn bà bao giờ đâu?

Giờ thì tôi chợt nhận ra là chúng ta khác nhau về cách tiếp thu ý kiến nhiều như vậy. Đôi lời góp ý với 2 bạn thôi, nếu 2 bạn thấy lời tôi nói ko đúng, ko hợp với 2 bạn thì mong bỏ qua cho. Vì tôi thấy khác biệt về cách tiếp nhận ý kiến của người khác thế này, tôi thì thấy cách của 2 bạn ko hợp, 2 bạn lại cũng thấy tôi sai nên có nói tiếp cũng ko dẫn tới đâu cả.

Cũng giống như ví dụ của bạn về giáo viên, nếu giáo viên giảng bài cho học sinh mà tự bản thân giáo viên còn không hiểu cái bài mình đang giảng thì còn nói chuyện gì? Hay giáo viên chỉ việc chép y nguyên sách lên bảng thôi? Nếu đúng là chỉ cần chép lên bảng thôi thì đúng là chả phải mỗi nghề dịch sách, mà nghề giáo viên cũng ko cần gì nhiều ngoài việc ... biết viết tiếng Việt. Nhưng thôi đó cũng là chuyện đạo đức của từng giáo viên, bàn sâu cũng chỉ đi xa đề.

Bạn có vẻ không nắm được vấn đề. Giáo viên cấp 3, dù có tra cứu sách vở tới đâu, đọc sách toán cả đời cũng không thể so nổi với Ngô Bảo Châu được. Giáo viên toán, có chút ngoại ngữ, thì có thể dịch sách toán được rồi, nhưng để so với cấp độ first class thì không. khi đó 1 ông giáo viên cấp 3 đi nhận định về sự phát triển và giá trị của toán học hiện đại thì lại là hoàn toàn không phù hợp.

Ý kiến cá nhân tôi, ngoài những sách Triết học Trung Quốc, cụ có dịch cả văn học, lịch sử, toán học sơ cấp, sách chính trị, giáo dục y học v.v từ nhiều ngôn ngữ khác nhau chứ ko phải mỗi tiếng Trung, thì tôi thấy kiến thức cụ không thể rộng nhưng mà nông được.

Thì tóm lại, đúng là có sâu, nhưng vấn đề là sâu tới đâu.
Sâu là sâu so với người bình thường, đọc lớt phớt 3 chữ, người ngoại đạo, nhưng không đủ sâu với người nghiên cứu chuyên sâu, và càng không đủ để nhận định về một lãnh vực.
Ví dụ, cụ dịch sách thế, và từng có cả viết sách toán cho học sinh cấp 2 cấp 3.
Muốn giỏi toán hình học phẳng - 1956
Muốn giỏi toán hình học không gian - 1959
Muốn giỏi toán đại số - 1958

Nhưng bảo cụ bình luận về toán học cùng với Ngô Bảo Châu thì không, vì cụ không phải là nhà toán học. Cụ có viết hồi ký, bi bô về toán học thì mình đọc cũng chỉ đành chỉ cười. Chẳng có ai trao giải Fields cho cụ vì 3 cuốn sách toán phổ thông cả.

Nói thế, chắc là bạn vừa ý.

Whitebear1 đã viết:

Cũng giống như ví dụ của bạn về giáo viên, nếu giáo viên giảng bài cho học sinh mà tự bản thân giáo viên còn không hiểu cái bài mình đang giảng thì còn nói chuyện gì? Hay giáo viên chỉ việc chép y nguyên sách lên bảng thôi? Nếu đúng là chỉ cần chép lên bảng thôi thì đúng là chả phải mỗi nghề dịch sách, mà nghề giáo viên cũng ko cần gì nhiều ngoài việc ... biết viết tiếng Việt. Nhưng thôi đó cũng là chuyện đạo đức của từng giáo viên, bàn sâu cũng chỉ đi xa đề.

Bạn có vẻ không nắm được vấn đề. Giáo viên cấp 3, dù có tra cứu sách vở tới đâu, đọc sách toán cả đời cũng không thể so nổi với Ngô Bảo Châu được. Giáo viên toán, có chút ngoại ngữ, thì có thể dịch sách toán được rồi, nhưng để so với cấp độ first class thì không. khi đó 1 ông giáo viên cấp 3 đi nhận định về sự phát triển và giá trị của toán học hiện đại thì lại là hoàn toàn không phù hợp.

Ý kiến cá nhân tôi, ngoài những sách Triết học Trung Quốc, cụ có dịch cả văn học, lịch sử, toán học sơ cấp, sách chính trị, giáo dục y học v.v từ nhiều ngôn ngữ khác nhau chứ ko phải mỗi tiếng Trung, thì tôi thấy kiến thức cụ không thể rộng nhưng mà nông được.

Thì tóm lại, đúng là có sâu, nhưng vấn đề là sâu tới đâu.
Sâu là sâu so với người bình thường, đọc lớt phớt 3 chữ, người ngoại đạo, nhưng không đủ sâu với người nghiên cứu chuyên sâu, và càng không đủ để nhận định về một lãnh vực.
Ví dụ, cụ dịch sách thế, và từng có cả viết sách toán cho học sinh cấp 2 cấp 3.
Muốn giỏi toán hình học phẳng - 1956
Muốn giỏi toán hình học không gian - 1959
Muốn giỏi toán đại số - 1958

Nhưng bảo cụ bình luận về toán học cùng với Ngô Bảo Châu thì không, vì cụ không phải là nhà toán học. Cụ có viết hồi ký, bi bô về toán học thì mình đọc cũng chỉ đành chỉ cười. Chẳng có ai trao giải Fields cho cụ vì 3 cuốn sách toán phổ thông cả.

Nói thế, chắc là bạn vừa ý.

Ah, ra ý bạn là vậy, tôi hiểu sai về ví dụ của bạn. Tôi cũng đã nói ở lần đầu comment là tôi cũng ko tin cụ giỏi tử vi. Nhưng cái ý chính mà tôi muốn nói là mục 3. của tôi, kiến thức nông sâu ko thành vấn đề, tôi nghĩ nếu Gs. Châu có tranh luận với cụ về toán cũng sẽ ko nói cụ sao dám phát biểu bậy bạ lung tung vậy. Hoặc nếu Gs. có ko thích tranh luận thì cũng nghe đó rồi bỏ đi thôi. Bạn ko muốn nói về vấn đề này, tôi nghĩ mình cũng dừng việc này ở đây là được rồi. Mỗi người 1 cách suy nghĩ hành xử.

Tôi là tôi chỉ nói lời khách quan. Thấy sao tôi nói vậy.
Cả tôi và White Bear đều rất tôn trọng cụ Nguyễn Hiến Lê. Chúng tôi vẫn cung kính, và vẫn công nhận tài năng của cụ.
Nhưng khoản nào ra khoản đó, mặt nào ra mặt đó. Nói mãi mà bạn vẫn không chịu hiểu cho.

1 người dù xuất chúng đến mấy, khả năng cũng chỉ có hạn, chuyên sâu cũng chỉ có mức độ. Đâu có thể chuyên sâu tất cả.

Tôi nhận định rằng, đã chưa chuyên sâu, chưa hiểu hết, chưa sử dụng được 1 lĩnh vực nào, thì chưa nên nhận xét về lĩnh vực đó.

Bạn thấy có nên hay không, nếu tôi nhận xét:
- Toán học chẳng có ứng dụng gì trong thực tế đâu, học tích phân, đạo hàm để làm gì đâu, chỉ dành cho mấy thằng đầu to mắt cận.
- Học vật lý để làm gì nhỉ, toàn những thứ lý tưởng hóa, chẳng ứng dụng được.
- Trong số 10 nhà toán học hiện nay, thì may ra được 7 người giỏi. Mà 10 người giỏi thì may ra được 7 người làm nên chuyện, còn lại chẳng làm được gì.
v.v....

Tôi là 1 người vô danh, nhận xét thế thì cũng chẳng sao. Nhưng cụ Hiến Lê là 1 người khá nổi tiếng, có ảnh hưởng. Cụ nhận xét có phần phiến diện về 1 lĩnh vực mà cụ chưa nghiên cứu kĩ. Bạn xem là có nên hay không?

Thần tượng thì thần tượng. Nhưng đừng có bênh thần tượng theo kiểu thái quá như thế. Chẳng lẽ cứ là người nổi tiếng, là bậc học giả, thì thích nhận xét gì cũng được, thì nêu quan điểm thế nào cũng được hết à.

Thật ra, không chỉ có cụ Lê phạm cái lỗi này. Trước kia có Bộ trưởng BGD Luận, phát biểu rằng Tin học chẳng hạn, theo tôi đó là môn học chẳng có gì thú vị, nhưng vì nếu không có tin học thì người ta sẽ không sống được trong cuộc sống hiện đại, vì thế họ phải học.
Sau đó, ông Luận bị giới tin học chửi như đúng rồi, báo chí phải xóa. thế đó ông Luận hình như là chuyên về kinh tế hay xã hội gì đấy, cũng không nên ngạc nhiên.
Cụ Lê không phải là người duy nhất như vậy.

Đan Trì đã viết:Tôi là tôi chỉ nói lời khách quan. Thấy sao tôi nói vậy.
Cả tôi và White Bear đều rất tôn trọng cụ Nguyễn Hiến Lê. Chúng tôi vẫn cung kính, và vẫn công nhận tài năng của cụ.
Nhưng khoản nào ra khoản đó, mặt nào ra mặt đó. Nói mãi mà bạn vẫn không chịu hiểu cho.

1 người dù xuất chúng đến mấy, khả năng cũng chỉ có hạn, chuyên sâu cũng chỉ có mức độ. Đâu có thể chuyên sâu tất cả.

Tôi nhận định rằng, đã chưa chuyên sâu, chưa hiểu hết, chưa sử dụng được 1 lĩnh vực nào, thì chưa nên nhận xét về lĩnh vực đó.

Bạn thấy có nên hay không, nếu tôi nhận xét:
- Toán học chẳng có ứng dụng gì trong thực tế đâu, học tích phân, đạo hàm để làm gì đâu, chỉ dành cho mấy thằng đầu to mắt cận.
- Học vật lý để làm gì nhỉ, toàn những thứ lý tưởng hóa, chẳng ứng dụng được.
- Trong số 10 nhà toán học hiện nay, thì may ra được 7 người giỏi. Mà 10 người giỏi thì may ra được 7 người làm nên chuyện, còn lại chẳng làm được gì.
v.v....

Tôi là 1 người vô danh, nhận xét thế thì cũng chẳng sao. Nhưng cụ Hiến Lê là 1 người khá nổi tiếng, có ảnh hưởng. Cụ nhận xét có phần phiến diện về 1 lĩnh vực mà cụ chưa nghiên cứu kĩ. Bạn xem là có nên hay không?

Thần tượng thì thần tượng. Nhưng đừng có bênh thần tượng theo kiểu thái quá như thế. Chẳng lẽ cứ là người nổi tiếng, là bậc học giả, thì thích nhận xét gì cũng được, thì nêu quan điểm thế nào cũng được hết à.

Bạn lại quy chụp tôi thần tượng cụ Việc bạn nên hay ko nên đưa ra nhận xét về vấn đề gì là việc của bạn, còn việc tôi đón nhận ý kiến bạn đưa ra như thế nào mới là việc tôi nói từ đầu. Xin vui lòng đọc lại lời tôi đánh dấu đen ở 3. lần comment trước. Với bạn, tôi cũng nhắc lại nguyên vậy, bạn ko muốn nói về chuyện này (3.), mình dừng ở đây được rồi, mỗi người 1 cách hành xử.

Nếu cụ Hiến Lê còn sống và tôi được gặp, tôi chẳng ngại nói: Cụ à, cụ nhận xét như vậy là sai rồi.
Nếu gặp được ai đọc sách hồi ký của cụ mà nói về đoạn này, tôi cũng sẽ nói: cụ Lê viết như vậy là sai rồi, đừng có nghe theo.

Tôi được cái khách quan.
Cụ có tài, có nhiều đóng góp, có nhiều công trình giá trị, tôi công nhận.
Nhưng cụ sai thì tôi vẫn nói cụ sai.

Lỗi là lỗi, sai là sai, đâu phải cứ học giả uyên bác là đúng hết đâu. Nói ra cái sai để giới trẻ học tập những cái đúng, và tránh những cái sai, đó là việc nên làm quá đi chứ.